چشمانداز انرژی خاورمیانه ۲۰۵۰؛ ترکیبی از نفت، گاز و انرژیهای تجدیدپذیر
در حالی که جهان با چالشهای پیچیده اقلیمی، فشار برای کاهش انتشار کربن و رقابت بر سر فناوریهای نو روبهروست، کشورهای خاورمیانه در کانون تحولات جدید انرژی قرار گرفتهاند. کمبود سرمایهگذاری در نفت و گاز و همزمان رشد سریع فناوریهای دیجیتال و انرژیهای پاک، نظم جدیدی برای اقتصاد انرژی رقم خواهد زد.
به گزارش تجارت نیوز، در ماه جاری، دو کنفرانس بزرگ انرژی در خاورمیانه برگزار شد که چشماندازهای مهمی درباره آینده انرژی و پایداری در این منطقه ارائه دادند. این رویدادها، شامل گردهمایی ADIPEC در ابوظبی و اجلاس کویر دیآی (Dii Desert Energy) در دبی، نمایی جامع از چالشها و فرصتهای پیش روی صنعت انرژی خاورمیانه به دست دادند؛ از لزوم سرمایهگذاری جدی در نفت و گاز گرفته تا پیشرفتهای چشمگیر در حوزه دیجیتال و انرژیهای تجدیدپذیر.
هشدار نسبت به کمبود سرمایهگذاری در نفت و گاز
در کنفرانس ADIPEC، دکتر سلطان الجابر، مدیرعامل گروه ادنوک و وزیر صنایع و فناوری پیشرفته امارات، با تأکید بر ضرورت دوری از هیاهو و تمرکز بر سیگنالهای درست، بیان کرد که تقاضای بلندمدت انرژی بسیار قوی و رو به افزایش است. او پیشبینی کرد که تا سال ۲۰۴۰، انرژیهای تجدیدپذیر بیش از دو برابر خواهند شد، گاز مایع (LNG) در حدود ۵۰ درصد رشد خواهد کرد، و مصرف سوخت جت بیش از ۳۰ درصد افزایش مییابد. همچنین تقاضای نفت پس از سال ۲۰۴۰ همچنان بالا خواهد ماند و بیش از ۱۰۰ میلیون بشکه در روز خواهد بود.
الجابر به افزایش استفاده از نفت برای تولید مواد و حمل و نقل اشاره کرد و افزود که تا سال ۲۰۴۰ برق مصرفی مراکز داده چهار برابر خواهد شد، همچنین ۱.۵ میلیارد نفر به شهرها مهاجرت میکنند و ۲ میلیارد دستگاه تهویه مطبوع به جمع مصرفکنندگان برق افزوده میشود. ناوگان هواپیمایی جهان نیز تا آن زمان دو برابر خواهد شد. همچنین او تأکید کرد که باید سرمایههایی که در داراییهای زیرساخت انرژی موجود راکد ماندهاند، آزاد شوند تا پاسخگوی تقاضای روزافزون باشیم.
افزایش انرژی، نه گذار انرژی
در این رویداد، داگ بورگوم، وزیر کشور آمریکا و رئیس شورای ملی تسلط بر انرژی، اعلام کرد که به جای گذار انرژی، باید از اصطلاح «افزایش انرژی» استفاده کرد، زیرا تقاضا برای انرژی بیشتر در حال رشد است و ما به برق بیشتری نیاز داریم. این دیدگاه در طول کنفرانس بارها با عبارات «فراوانی انرژی»، «واقعگرایی انرژی» و «عملگرایی انرژی» تکرار شد. نکته جالب توجه، کم بودن اشاره به موضوع «تغییرات اقلیمی» بود؛ عبارتی که در چنین رویدادی کمتر شنیده شد، گرچه این موضوع سالهای گذشته در کنفرانس COP28 در دبی برجسته شده بود.
گزارش نفت و انرژی اوپک: رشد تقاضای بلندمدت و نگرانی از کمبود سرمایهگذاری
اوپک نیز در ADIPEC گزارش چشمانداز جهانی نفت ۲۰۲۵ خود را ارائه کرد که نشاندهنده افزایش ۲۳ درصدی تقاضای جهانی انرژی تا سال ۲۰۵۰ است. این گزارش تأکید دارد که این افزایش تقاضا، بخشی از آن ناشی از صنایع انرژیبر مانند هوش مصنوعی است. بر اساس پیشبینی اوپک، مصرف نفت تا سال ۲۰۵۰ به ۱۲۳ میلیون بشکه در روز خواهد رسید و نیاز به سرمایهگذاری ۱۸.۲ تریلیون دلاری در حوزه نفت در دوره ۲۰۲۵ تا ۲۰۵۰ وجود دارد که عمدتاً در بخش بالادستی خواهد بود.
مدیران ارشد صنایع و وزرا در ADIPEC درباره عرضه نفت در سال ۲۰۲۶، نگرانی از اضافه عرضه نداشتند اما بر کمبود سرمایهگذاری بلندمدت تأکید کردند. جیمز دانلی، معاون وزیر انرژی آمریکا، اعلام کرد که خبری از اشباع عرضه نیست و سیاستهای مقرراتزدایی باید به گونهای باشند که پاسخگویی به تقاضا سریع و کارآمد باشد. مدیرعامل شرکت ایتالیایی انی، کلودیو دسکالزی، نیز به کمبود پروژههای بزرگ جدید اشاره کرد و گفت تقاضا رو به افزایش است اما سرمایهگذاری کافی انجام نشده است.
همچنین تنگکو محمد توفیق، مدیرعامل گروه پتروناس، اظهار داشت که سال گذشته حدود ۳ تریلیون دلار سرمایهگذاری انجام شد که دو سوم آن به انرژیهای تجدیدپذیر و فناوریهای کاهش کربن اختصاص داشت و سرمایهگذاری در سوختهای فسیلی کافی نبود.
گاز طبیعی به جای سوخت «گذار»، سوخت «مقصد»
لورنزو سیمونلی، مدیرعامل بیکر هیوز، در این کنفرانس گفت که گاز طبیعی دیگر به عنوان سوخت «گذار» شناخته نمیشود بلکه «سوخت مقصد» است و جایگاه آن به دلیل کنار رفتن زغالسنگ ارتقا یافته است.
بازار جهانی گاز با توجه به عرضه کافی و تقاضای رو به افزایش، دیگر با مازاد عرضه مواجه نخواهد بود. مهندس محمد حامل، دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز، توضیح داد که در ۵ سال آینده موجی از ظرفیتهای جدید انرژی اضافه خواهد شد که هم چالش و هم فرصت به شمار میرود. همچنین یومیکو یائو، نماینده شرکت توکیو گاز، بیان کرد که اکنون اروپا و آسیا برای LNG رقابت میکنند ولی در عین حال مکمل هستند و ارتباط بهتری دارند.
از سوی دیگر، شری سندیپ کومار گوپتا، مدیرعامل GAIL هند، به حساسیت بازار گاز در هند اشاره کرد و از رشد احتمالی دو برابری سهم هند از بازار LNG خبر داد. دکتر فیلیپ مشلبیلا، مدیرعامل نیجریه LNG، نیز از قراردادهای بلندمدتتر برای تضمین عرضه پایدار محافظت کرد.
تحول انرژی در خاورمیانه و شمال آفریقا با تمرکز بر مراکز داده
همزمان با اختتامیه ADIPEC، اجلاس Dii در دبی برگزار شد که به توسعه انرژی پاک صفر در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا اختصاص داشت. این اجلاس با حضور بیش از ۷۰ سخنران برجسته، روی موضوعاتی از جمله زیرساختهای انرژیهای تجدیدپذیر، توسعه دیجیتال و مراکز داده پایدار تمرکز داشت.
گزارشی با عنوان «مراکز داده: پیشگامان جدید انرژی پاک» در این اجلاس منتشر شد که نشان میداد خاورمیانه به دلیل منابع فراوان انرژی تجدیدپذیر، زمینهای وسیع و سیاستهای حمایتی، محل مناسبی برای توسعه مراکز داده پایدار به شمار میرود.
مکانهایی که در حال حاضر فعالیتهایی در زمینه انرژیهای نو و مراکز داده دارند شامل NEOM در عربستان سعودی، منطقه آزاد صلاله در عمان، پردیس هوش مصنوعی امارات-آمریکا در ابوظبی و مناطقی در کویت، قطر و اردن هستند. این مراکز میتوانند با استفاده از انرژی خورشیدی، بادی و هیدروژن کمکربن، عملیات خود را به سمت کربنزدایی پیش ببرند.
چشمانداز کلی و چالشهای پیش رو
در مجموع، این دو رویداد نشان دادند که آینده انرژی خاورمیانه ترکیبی از افزایش تقاضا برای نفت و گاز با رشد سریع انرژیهای تجدیدپذیر و دیجیتال است. با این حال، نگرانیهای جدی درباره کمبود سرمایهگذاری در بخشهای کلیدی نفت و گاز وجود دارد و این کمبود میتواند منجر به محدودیت عرضه و فشار بر قیمتها در بلندمدت شود.
از سوی دیگر، توسعه مراکز داده و فناوریهای هوش مصنوعی در منطقه فرصتی جدی برای رشد انرژی پاک و بهرهوری بیشتر انرژی فراهم کرده است. آینده انرژی در خاورمیانه و شمال آفریقا به شدت به میزان سرمایهگذاریهای مدبرانه، سیاستهای هوشمندانه و همگامی با نوآوریهای فناوری وابسته است.
- برچسب ها:
