عوامل موثر در بروز بی خوابی و تشدید آن
دلایل اصلی بیخوابی
همه انسان‌ها در طول زندگی بارها دچار بیخوابی شده‌اند، اما شاید هیچگاه به آن به‌عنوان یک عارضه نگاه نکرده باشند. بیخوابی ممکن است هشدار مهمی باشد که لازم است به آن توجه شود. انواع حاد و مزمن بیخوابی سلامتی را تحت تاثیر مستقیم قرار خواهد داد. اما بیخوابی چیست؟ کم‌خوابی و بیخوابی چطور بر بدن اثر می‌گذارد و آیا خطرناک است؟ بیخوابی مزمن چیست و آیا درمان می‌شود؟ در ادامه این مطلب به این دست سوالات پاسخ خواهیم داد.
بیخوابی چیست؟
بیخوابی یا (Insomnia) اختلالی شایع از خواب است که باعث می‌شود خوابیدن کاری دشوار، طاقت‌فرسا و حتی گاهی غیرممکن باشد. علاوه‌براین، فرد مبتلا به اختلال بیخوابی ممکن است زودتر از موعد مقرر از خواب بیدار شود و دیگر قادر به خوابیدن نباشد.
در این شرایط احتمالا فرد بعد از بیدار شدن از خواب هم هنوز احساس خستگی دارد. بیخوابی علاوه بر اینکه میزان انرژی بدن را کم می‌کند، بر خلق‌وخو، سلامت کلی بدن، عملکرد شغلی و کیفیت زندگی اثر نامطلوب خواهد گذاشت. اینکه چه مقدار خواب برای هر فرد کافی است از شخص به شخص دیگر متفاوت است، اما بیشتر بزرگسالان به ۷ تا ۸ ساعت خواب شبانه نیاز دارند.
بیخوابی به چند دسته تقسیم می‌شود؟
بسیاری از بزرگسالان بیخوابی کوتاه یا حاد را تجربه کرده‌اند که گاهی ممکن است چندین هفته به طول انجامیده باشد. این نوع بیخوابی اغلب نتیجه استرس و اتفاقات دردناکی است که در زندگی می‌افتد و البته زودگذر است. در این شرایط با رفع عامل اصلی، مشکل کم‌خوابی یا بیخوابی حل خواهد شد.
در برخی دیگر از افراد بیخوابی مزمن یا بلندمدت رخ می‌دهد. افراد مبتلا به این مشکل ماه‌ها گرفتار هستند. بیخوابی ممکن است یک مشکل اولیه یا به دلیل بیماری‌ها و داروهای مصرفی دیگر باشد. در هر حال بیخوابی قابل درمان است و با مراجعه به‌موقع به فرد متخصص و حتی تغییر در عادت‌های روزانه این اختلال به‌خوبی کنترل می‌شود.
بیخوابی طیف گسترده‌ای از اختلالات خواب از کم شدن کیفیت آن تا کمیت خوابیدن را در بر می‌گیرد. بیخوابی معمولا در سه نوع بروز می‌کند:
بیخوابی گذرا
زمانی که علائم حدود سه شبانه‌روز ادامه داشته باشد. بیخوابی عصبی یکی از اختلالات گذرا به حساب می‌آید.
بیخوابی شدید
نام دیگر این عارضه بیخوابی کوتاه‌مدت است و علائم و نشانه‌های آن تا هفته‌ها می‌تواند باقی بماند.
بیخوابی مزمن
این نوع از بیخوابی از چند ماه تا چند سال ادامه دارد. طبق آن‌چه مرکز ملی بهداشت اعلام کرده است، اکثریت موارد مبتلا به بیخوابی مزمن، دارای مشکلات و بیماری‌های زمینه‌ای دیگر هستند.
هرکدام از انواع بیخوابی نسبت به شدت و نوع زندگی فرد قابل کنترل است و با تغییر سبک زندگی، تغذیه مناسب، خوابیدن به موقع و مواردی که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد رفع می‌شود. اما نوع بیخوابی مزمن حتما نیازمند درمان تخصصی و مشاوره روانشناسی است.
علائمی که همراه با بیخوابی بروز می‌کند
علائم بیخوابی تنها محدود به زمانی که سخت به خواب می‌روید یا خواب راحتی ندارید نیست، بلکه نشانه‌های این عارضه شامل موارد دیگری هم می‌شود:
- بیدار شدن از خواب در طول شب
- بیدار شدن خیلی زود
- بی‌حالی و کلافگی بعد از خواب شبانه
- احساس خواب‌آلودگی و خستگی در طول روز
- استرس، افسردگی، زودرنجی و اضطراب
- عدم تمرکز و ضعیف شدن حافظه
- افزایش اشتباهات فردی
- نگرانی مداوم و …
چه زمانی لازم است برای بی خوابی به متخصص مراجعه شود؟
اگر بیخوابی به مرور باعث عملکرد بد افراد در طول شبانه‌روز شود، برای شناسایی عامل ایجادکننده و درمان آن لازم است به فرد متخصص مراجعه شود. اگر تشخیص بر این باشد که فرد به اختلال خواب مبتلا است، برای انجام آزمایش‌های تخصصی‌تر او را به مرکز اختلالات خواب ارجاع خواهند داد.
دلایل رایج بیخوابی مزمن
- استرس و اضطراب
نگرانی‌های شغلی، تحصیلی، مالی، خانوادگی و مرتبط با سلامتی، ذهن را در طول شب بیدار و فعال نگه می‌دارد. در این حالت خوابیدن به کاری دشوار و غیرممکن تبدیل می‌شود. وقایع استرس‌زا در زندگی مانند بیماری یا از دست دادن اعضای خانواده، جدایی و از دست دادن موقعیت کاری نیز ممکن است به بیخوابی منجر شود. در این شرایط لازم است به مشاوره خانواده، مشاوره تحصیلی و شغلی، روانشناسی ازدواج و … فکر کنید.
- مسافرت و زمان‌بندی اشتباه
فعالیت‌هایی که افراد در طول شبانه‌روز انجام می‌دهند، چرخه خواب، بیداری، متابولیسم و دمای بدن را تنظیم می‌کند. مختل شدن ساعت درونی بدن و این ریتم منظم روزانه ممکن است به بیخوابی منجر شود.
مشکل جت لگ ناشی از مسافرت‌های طولانی بین دو مکان با ساعات متفاوت، کار کردن در شیفت‌های خیلی زود یا خیلی دیر و عوض کردن مداوم شیفت‌های کاری نیز موجب بی‌نظمی در ریتم طبیعی بدن خواهد شد.
- عادات نامناسب خواب
عادات خواب نامناسب و نامنظم، خواب کوتاه عصرانه، انجام فعالیت‌های محرک قبل از خواب، محیط ناآرام خواب، غذای سنگین، هیجان زیاد و استفاده از گوشی تلفن همراه قبل از به خواب رفتن، چرخه خواب را به طور کلی نامنظم و مختل خواهد کرد.
- تغذیه نامناسب و دیر غذا خوردن
خوردن غذای سبک قبل از خواب مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما اگر فرد مقدار زیادی غذا بخورد و بلافاصله تصمیم به خوابیدن بگیرد، حتی دراز کشیدن کاری سخت و دشوار خواهد بود. بسیاری از افراد در این حالت سوزش سر دل و رفلاکس اسید معده را تجربه می‌کنند. این عوامل ممکن است افراد را در طول شب بیدار نگه دارد.
بیخوابی مزمن همچنین با برخی بیماری‌های دیگر ارتباط دارد. برای شناخت علائم، تشخیص نوع عارضه و اینکه در چه سطحی است، بهتر است ابتدا از خدمات مشاوره روانشناسی بهره ببرید.
پیشگیری از بیخوابی
پیشگیری از بیخوابی گاهی با تغییر دادن موارد ساده در روتین زندگی فرد ممکن است. در ادامه چند مورد از این تغییرات ساده برشمرده شده است:
- در ساعت مشخص و زمان مناسب به رختخواب بروید و در ساعت مشخص از خواب بیدار شوید. این الگوی ثابت را در روزهای تعطیل هم حفظ کنید
- فعال باشید؛ فعالیت‌های روزانه منظم کیفیت خواب شبانه را بهبود می‌دهد
- خوابیدن در میان روز را متوقف یا محدود کنید
- مصرف کافئین و الکل را متوقف کنید
- از خوردن غذا و نوشیدنی زیاد و سنگین پیش از خواب پرهیز کنید
- محیط آرام و مناسبی را برای خوابیدن انتخاب کنید
- حمام آب گرم، خواندن کتاب یا گوش دادن به موزیک‌های آرامش‌بخش بسیار کمک‌کننده است
مشکلات سلامت روان چطور بر بیخوابی اثر می‌گذارد؟
در بیشتر موارد اضطراب و افسردگی با بیخوابی در ارتباط هستند. بیخوابی و اضطراب رابطه‌ای دوطرفه دارند. وقتی انسان نتواند احساس نگرانی و ترس پیوسته‌ی خود را تسکین دهد، ممکن است به سختی بخوابد. از روی دیگر، بیخوابی مزمن ممکن است فرد را مضطرب و تسلط بر احساسات آزاردهنده را دشوار کند.
روانشناسی آنلاین راهی موثر برای مقابله با اضطراب
فرقی ندارد که با یک اختلال اضطرابی مواجه هستید یا یک اضطراب کوتاه‌مدت و روزمره؛ در هر حال با کمک گرفتن از متخصص سلامت روان علائم خود را به درستی کنترل خواهید کرد. اگر بیخوابی شما با اضطراب مرتبط باشد، مشاوره روانشناسی آنلاین و درمان شناختی‌ـ‌رفتاری (CBT) می‌تواند راه موثری برای مدیریت هر دو مشکل باشد.
کلام آخر
بیخوابی از معضلاتی است که باعث می‌شود فرد در زندگی شخصی و حرفه‌ای خوئ با چالش مواجه شود. در صورت مشاهده علائم بیخوابی می توانید با مشاوره آنلاین همراهتم روند درمان و کنترل عارضه را سرعت ببخشید. کارشناسان سلامت روان همراهتم همواره آماده خدمت‌رسانی به درمان‌جویان عزیز هستند.
آدرس وب سایت : https://hamrahetam.com/
شماره تماس : 02191002007
