راهنمای جامع سازگاری عقب‌رو (Backward Compatibility) کنسول‌های پلی‌استیشن

از زمان معرفی اولین کنسول سونی تا امروز، میلیون‌ها بازی روی دیسک منتشر شده‌اند و بسیاری از گیمرها هنوز هم دوست دارند مجموعه قدیمی‌شان را روی سخت‌افزارهای جدید اجرا کنند. بنابراین این موضوع که سازگاری عقب‌رو همیشه یکی از بحث‌های داغ در میان کاربران پلی‌استیشن بوده است.

با وجود روندی که سونی در هر نسل طی کرده سازگاری عقب‌رو هیچوقت یکسان یا قابل پیش‌بینی نبوده است. بنابراین در این اوضاع نیاز به یک راهنمای جامع سازگاری عقب‌رو (Backward Compatibility) برای کنسول‌های پلی‌استیشن بیش از هر زمانی نیاز می‌شود. ما در این مقاله از ویجیاتو به بررسی این موضوع می‌پردازیم و می‌بینیم که این قابلیت در چه کنسول‌هایی موجود است.

راهنمای سازگاری عقب‌رو پلی‌استیشن

تفاوت در معماری پردازنده‌ها، تصمیم‌های تجاری و حتی اشتباهات تاریخی باعث شده سازگاری عقب‌رو پلی‌استیشن پیچیدگی‌های خاص خودش را داشته باشد. از همین رو این موضوع خیلی بیشتر از چیزی که باید به یک معضل برای کاربرانی شده است که قصد دارند بازی‌های قدیمی را روی کنسول جدیدترشان اجرا کنند.

چرا سازگاری عقب‌رو پلی‌استیشن پیچیده است؟

در حالی که رقبای سونی مانند مایکروسافت در نسل‌های جدیدتر توجه زیادی به اجرای بازی‌های قدیمی داشته‌اند، سونی همیشه چنین رویکرد ثابتی نداشته است. مهم‌ترین دلیلی که برای این موضوع وجود دارد، معماری‌های کاملا متفاوت سخت‌افزاری در نسل‌های مختلف پلی‌استیشن است. این موضوع شاید در ظاهر مشکلی قابل حل به‌نظر برسد، اما وقتی در آن عمیق می‌شویم مشکل بسیار بزرگتر از آن چیزی است که فکر می‌کنیم.

کنسول‌های PS1 و PS2 بر اساس پردازنده‌های سفارشی و منحصر‌به‌فرد ساخته شده بودند. این در حالی است که PS3 با معماری عجیب و تجربی Cell ساخته شد که به‌معنای واقعی کلمه هیچ شباهتی به قبل یا بعد از خودش ندارد. اما کنسول‌های PS4 و PS5 به سمت معماری استاندارد x86 رفتند تا توسعه بازی آسان‌تر شود. اما به‌صورت کلی این تغییرات پی‌درپی باعث شد که شبیه‌سازی یا اجرای مستقیم بازی‌های نسل قبل همیشه ساده و یا ممکن نباشد.

اگر بخواهیم برای کاستن پیچیدگی درک سازگاری عقب‌رو در کنسول‌های پلی‌استیشن جدولی طراحی کنیم، آن جدول به شکل زیر است.

کنسولPS1PS2PS3 Fat*دیگر مدل‌های PS3PS4PS5 (دیسک)PS5 (دیجیتال)PS1✔️✔️✔️✔️❌❌❌PS2❌✔️✔️❌❌❌❌PS3 Fat❌❌✔️✔️❌❌❌دیگر مدل‌های PS3❌❌✔️✔️❌❌❌PS4❌❌❌❌✔️✔️❌PS5 (دیسک)❌❌❌❌❌✔️❌PS5 (دیجیتال)❌❌❌❌❌❌❌

به‌طور خلاصه اگر بخواهیم جدولی که مطالعه کردید را شرح دهیم، می‌توانیم بیان کنیم که دیسک‌های PS1 و PS2 روی PS2 و مدل‌های اولیه PS3 Fat اجرا می‌شوند، اما هیچ کنسول جدیدتری نمی‌تواند دیسک‌های PS1 یا PS2 را بخواند. دیسک‌های PS3 فقط روی PS3 اجرا می‌شوند. دیسک‌های PS4 روی PS4 و PS5 قابل اجرا هستند. فقط دیسک‌های PS5 روی PS5 اجرا می‌شوند و PS5 دیجیتال هیچ پشتیبانی‌ای از دیسک ندارد.

وضعیت کمی در PS3 Fat پیچیده است زیرا اگر دنبال PS3 سازگار با دیسک PS2 هستید، باید سراغ مدل‌های Fat با چهار پورت USB جلو بروید. البته که تمام مدل‌های PS3 می‌توانند دیسک‌های بازی کنسول PS1 را اجرا کنند.

مدل‌های CECHAxx و CECHBxx دارای چیپ‌های واقعی PS2 (Emotion Engine + Graphics Synthesizer) هستند، بنابراین بازی‌های PS2 را دقیقا مانند خود PS2 اجرا می‌کنند. اما مدل‌های CECHCxx و CECHExx بازی‌های PS2 را از طریق شبیه‌سازی اجرا می‌کنند و ممکن است برخی بازی‌ها با آن مشکل داشته باشند. در جدول زیر تمام این تفاوت‌ها به تفصیل توضیح داده شده‌اند.

مدل PS3دیسک PS1دیسک PS2دیسک PS3توضیحاتCECHAxx (60GB)✔️✔️ کامل✔️بهترین و سازگارترین (سخت‌افزار کامل PS2)CECHBxx (20GB)✔️✔️ کامل✔️بهترین و سازگارترین (سخت‌افزار کامل PS2)CECHCxx (60GB PAL)✔️⚠️ محدود✔️پشتیبانی هیبریدی از PS2 (برخی بازی‌ها مشکل دارند)CECHExx (80GB NTSC)✔️⚠️ محدود✔️پشتیبانی هیبریدی از PS2تمام مدل‌های Slim و Super Slim✔️❌✔️بدون پشتیبانی از دیسک‌های PS2، فقط PS2 Classics دیجیتال

کنسول‌هایی که بهترین سازگاری را دارند

در همین وضعیت آشفته کنسول‌های سونی اگر بخواهیم بهترین انتخاب برای اجرای بازی‌های قدیمی پلی‌استیشن را معرفی کنیم، PS2 و PS3 Fat (مدل‌های اولیه PS3) در صدر قرار می‌گیرند. جالب است بدانید که PS2 بدون نیاز به هیچ ترفند یا شبیه‌ساز، تمام بازی‌های PS1 را به‌طور کامل اجرا می‌کند. این ویژگی برای زمان خودش یک شاهکار محسوب می‌شد و به همین دلیل بسیاری از گیمرها هنوز هم PS2 را یک پلتفرم دو نسلی می‌دانند.

همانطور که بیان شد، مدل‌های اولیه PS3 یعنی CECHAxx و CECHBxx، به‌خاطر داشتن همان چیپ‌های اصلی PS2، بهترین مدل برای اجرای بازی‌های فیزیکی PS1 و PS2 هستند. در واقع این دو مدل به‌صورتی یک PS2 کامل درون خود دارند.

البته در مدل‌های بعدی PS3 (مثل CECHCxx) برای کاهش هزینه، بخشی از سخت‌افزار PS2 را حذف کردند و اجرای بازی‌های PS2 را به شبیه‌سازی سپردند. نتیجه این کار باعث شد که علیرغم اینکه اکثر بازی‌ها اجرا می‌شوند ولی برخی عناوین دچار لگ، باگ یا ناسازگاری هستند و آنطور که باید عمل نمی‌کنند.

وضعیت PS4 و PS5 در برابر دیسک‌های قدیمی

سونی از نسل PS4 به بعد تصمیم گرفت به‌طور کامل با دیسک‌های PS1، PS2 و PS3 خداحافظی کند. به همین دلیل بود که PS4 صرفا دیسک‌های PS4 را اجرا می‌کند و PS5 هم فقط از دیسک‌های PS4 و PS5 پشتیبانی می‌کنند. این یعنی هر کسی که مجموعه‌ای از بازی‌های قدیمی دارد، مجبور شده که کنسول قدیمی خود را نگه دارد یا به سراغ روش‌های دیجیتال برود.

چرا سونی PS3 را شبیه‌سازی نمی‌کند؟

جواب کوتاه به سوال چرا سونی PS3 را شبیه‌سازی نمی‌کند؟ این است که در کنار هم قرار گرفتن هزینه زیاد و پیچیدگی غیرعادی باعث شد که شبیه‌سازی این کنسول به یک چالش واقعی برای سونی بدل شد. درست است که پردازنده Cell قدرتمند بود، اما توسعه‌دهندگان از آن متنفر بودند. زیرا این CPU به‌گونه‌ای مثل دستگاهی از یک دنیای موازی بود و هیچ شباهتی به استانداردهای معمول آن دوران و حتی امروز نداشت و ندارد.

با توجه به اینکه، شبیه‌سازی Cell سخت است و استفاده از سخت‌افزار واقعی در PS5 بسیار گران می‌شود. در کنار این موارد بازار دیسک‌های PS3 کوچک‌تر از آن است که هزینه‌اش توجیه داشته باشد. سونی تصمیم گرفته که فقط اجازه اجرای نسخه‌های دیجیتال PS3 از طریق استریم ابری را پیشنهاد می‌دهد.

کلام آخر | پلی‌استیشن و سازگاری عقب‌رو

سونی به‌شکلی پراکنده از سازگاری عقب‌رو پشتیبانی کرده است. اما این پشتیبانی می‌توانست در صورت اخذ تصمیماتی عاقلانه‌تر بسیار بهتر از چیزی که در حال حاضر است باشد. تنها برخی کنسول‌های پلی‌استیشن از دیسک‌های قدیمی پشتیبانی کامل ارائه می‌دهند، این در حالی است که نسل‌های جدیدتر بیشتر بر اجرای دیجیتال یا استریم ابری تمرکز دارند.

اگر قصد اجرای بازی‌های فیزیکی قدیمی دارید، شناخت دقیق مدل‌ها و محدودیت‌های آن‌ها ضروری است. اما اگر تنها به تجربه بازی‌ها اهمیت می‌دهید، سرویس‌های دیجیتال پلی‌استیشن همچنان دسترسی گسترده‌تری فراهم می‌کنند. این راهنما به شما کمک کرد که بهترین انتخاب را بر اساس نیازتان داشته باشید.

به‌دلیل معماری پیچیده و متفاوت پردازنده Cell که شبیه‌سازی‌اش روی سخت‌افزار جدید بسیار سخت و پرهزینه است.

مدل‌های اولیه PS3 Fat (سری CECHA و CECHB) که سخت‌افزار کامل PS2 را در خود دارند.

نسخه‌های دیجیتال روی PS4 یا PS5 یا سرویس‌های اشتراکی مثل PlayStation Plus Premium که دردسر دیسک و سخت‌افزار قدیمی را ندارند.