داستان ضرب سکه در عربستان سعودی / از دینار خلافت تا ریال سعودی؛ درخشش طلا میان نفت و سرمایه
در قلب خلیج فارس، جایی میان برجهای شیشهای و بیابانهای بیانتها، طلا هنوز بوی قبیله میدهد. فلزی که روزی مهریه و دیه بود، امروز سرمایه و ابزار قدرت است و با سنت و تجارت درهم تنیده است. این گزارش روند تاریخی و اقتصادی سکههای طلا در عربستان را از خلافتهای نخستین تا دوران معاصر دنبال میکند؛ روندی که بازتابی از تأثیر دین، سنت و اقتصاد نفتی بر پول فلزی این کشور است.
به گزارش تجارت نیوز، عربستان سعودی، سرزمینی در میان شنزارها و برجهای نئونی، جایی است که طلا در آنجا فقط معیاری از ثروت نیست، بلکه بخشی از هویت، فرهنگ و امنیت مالی خانوارهاست. از دینارهای طلای اسلامی در مکه تا «ریال طلایی» در عصر نفت و «سکهها و شمشهای سرمایه» در عصر دیجیتال، سکههای طلا در این سرزمین روایتگر دگرگونیهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی گسترده بودهاند.
مکه و مدینه؛ نخستین ضرابخانههای جهان اسلام
در قرن هفتم و هشتم میلادی، پس از گسترش اسلام، شهرهای مکه و مدینه، مراکز ضرب سکه شدند. سکههای طلای خلافت (دینار) و نقره (درهم) در مناسک حج، تجارت و قدرت سیاسی جاری بودند و شبه جزیره عربستان نخستین خانه طلا در جهان اسلام بود.
اگرچه طلا و دینارهای اسلامی از قرنهای نخستین در شبه جزیره عربستان وجود داشتند، اما تا تأسیس رسمی پادشاهی سعودی و ضرب سکه ملی این پادشاهی، سکه رسمی در این کشور وجود نداشت. از سال ۱۹۵۲ به بعد بود که دولت سعودی وارد مرحله جدیدی از ضرب سکههای طلا با «سورن طلای سعودی / Gold Saudi Sovereign» شد.
نفت و طلا؛ دو چهره از ثروت عربستان
با گسترش صنعت نفت پس از دهه ۱۹۳۰، طلا در کنار دلار و نفت، به بخشی از معادله ثروت در عربستان تبدیل شد. درآمدهای نفتی، پشتوانهای برای ذخایر طلا در بانک مرکزی ایجاد کرد و همزمان، طلا در جامعه عربستان بهعنوان نمادی از امنیت مالی در برابر نوسانات قیمت نفت شناخته شد.
بسیاری از خانوادهها بخشی از درآمدهای نفتی خود را به سکه و شمش طلا تبدیل کردند؛ رفتاری که امروز نیز در قالب خرید سکههای سرمایهای ادامه دارد. بهعبارتی، همانطور که نفت منبع درآمد دولت است، طلا منبع اطمینان مردم شده است.
از الگوی بریتانیایی تا نماد ملی؛ تولد سکه طلای سعودی
با تاسیس پادشاهی عربستان سعودی در سال ۱۹۳۲، دولت جدید که به تازگی از دل قبایل و ایالات محلی شکل گرفته بود، در پی تثبیت جایگاه اقتصادی و مالی خود برآمد. در آن زمان، سکههای نقرهای و واحدهای وابسته به عثمانی هنوز در عربستان در گردش بودند، اما طلا بهعنوان نماد استقلال پولی کشور تا دو دهه بعد به عرصه نیامد.
سرانجام در سال ۱۹۵۲، نخستین سکه رسمی طلا با نام «جنیه طلای سعودی» یا Saudi Gold Sovereign در ضرابخانه مکه ضرب شد و با عیار ۲۲ و وزن حدود هشت گرم، بهعنوان پشتوانه و سرمایهگذاری در اقتصاد عربستان جای گرفت.
جنیه طلای سعودی با فرمان سلطنتی ملک عبدالعزیز و در ضرابخانه مکه ضرب شد. طراحی و مشخصات آن عمداً بر پایه سکه معروف بریتانیایی Sovereign بود تا از نظر وزن و خلوص با معیار بینالمللی مطابقت داشته باشد. این اقدام بخشی از تلاش دولت تازه تأسیس سعودی برای تثبیت وجهه پولی خود در تجارت منطقهای و بینالمللی بود.
در سالهای بعد، نسخههایی با نام ملک سعود نیز ضرب شد؛ اما در اواخر دهه ۱۹۵۰ این سکه از گردش رسمی خارج شد. با این حال، جنیه طلای سعودی به دلیل ارزش تاریخی و خلوص بالا، هنوز در بازارهای طلا و مجموعههای کلکسیونی عربستان جایگاه ویژهای دارد.
مصرف ۲۲۸ تنی طلا در عربستان طی 5 سال
اگر تا پیش از نفت، سکههای طلا مختص دربار بود اما در عصر مدرن، رنگی از سرمایه شخصی به خود گرفته است. امروزه سکه طلای عربستان جایگاه ویژهای در خانهها، صندوقها و بازارهای طلا دارد.
بر اساس گزارش شورای جهانی طلا (World Gold Council)، میزان سرمایهگذاری شمش و سکه در عربستان طی سال ۲۰۲۴ حدود ۱۵٫۴ تُن برآورد شده است. در پنج سال اخیر نیز مصرف طلا در این کشور به حدود ۲۲۸ تُن رسیده است.
گزارشها حاکی از آن است که بازار سکه و شمش عربستان به یکی از جذابترین و نقدشوندهترین بخشهای بازار طلا در منطقه تبدیل شده است. بازاری که نهتنها خریداران محلی بلکه سرمایهگذاران منطقهای را نیز به خود جذب کرده و جایگاه طلا در ساختار اقتصادی و فرهنگی عربستان طی سالهای اخیر بیش از پیش تقویت شده است.
در قسمت بعدی، مسیر طلایی تجارتنیوز از ریاض به سواحل جنوبی خلیج فارس خواهد رسید؛ جایی که طلا در امارات متحده عربی از بازارهای سنتی دیره تا برجهای مدرن دبی، در قلب اقتصاد و فرهنگ مردم میدرخشد.
گزارشهای بیشتر در این باره را در صفحه تاریخچه ضرب سکه طلا در جهان بخوانید.
- برچسب ها:
