جوانان در قلب آمار بیکاری: نگاهی به نقش محوری نسل جوان در چالش اشتغال کشور

به گزارش تجارت‌نیوز، در ادبیات اقتصاد بازار کار گفته شده که هر چقدر بازار کار یک کشور پویا باشد، باز هم تا حد کمی از نرخ بیکاری باقی می‌ماند که سطحی بین 3 تا 5 درصد دارد. این سطح از بیکاری عمدتا به دلیل مدت‌زمانی ایجاد می‌شود که نیروی کار به طور خودخواسته یا به اجبار کار خود را ترک کرده و مدت کوتاهی به دنبال کار می‌گردد. از این رو دولت‌ها همواره کاهش نرخ بیکاری را یکی از اهداف جدی خود در حوزه اقتصاد قرار داده‌اند. آمارها نشان می‌دهد که نرخ بیکاری ایران در سال گذشته کاهش یافته است. با این حال، این یک نگاه کلی است و توجه به جزئیات خالی از نکات مهم نیست.

یکی از این جزئیات مهم، نسبت جوانان بیکار 15 تا 24 ساله از جمعیت بیکار است. این رده سنی جوان است و بیش‌ترین بهره‌وری را دارد. بالاتر بودن این نسبت می‌تواند یکی از نشانه‌های کند‌بودن جریان نیروی کار در یک اقتصاد باشد؛‌ به این معنا که رده‌های سنی بالاتر همچنان مشغول به کار مانده‌اند و ظرفیت جدیدی برای مشغول‌شدن جوانان ایجاد نشده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که در ایران و در سال گذشته، سهم جوانان 15 تا 24 ساله بیکار از جمعیت بیکار نسبت به سال 1401 افزایش یافته است. این اتفاق هم برای زنان و هم برای مردان صادق بوده است.

نرخ بیکاری جوانان 15 تا 24 ساله در ایران

طبق تعاریف مرکز آمار، حداقل سن قانونی کار کردن در ایران 15 سال در نظر گرفته شده است. همچنین، بیکار به شخصی اطلاق می‌شود که شغل ندارد، اما یا مایل به کار کردن است یا به دنبال کار می‌گردد. آنچه که در ادبیات اقتصادی به عنوان «جمعیت فعال» ذکر می‌شود در واقع مجموع افراد بیکار و شاغل است.

حال اگر جمعیت افراد بیکار در هر سال بر جمعیت افراد فعال تقسیم شود، نرخ بیکاری به دست می‌آید. طبق آخرین گزارش مرکز آمار، نرخ بیکاری کل کشور در سال گذشته برابر با 8.1 درصد بوده است.

اگر به جای کل جمعیت بیکار، جمعیت بیکار 15 تا 24 ساله (جوان) در محاسبه قرار گیرد، نرخ بیکاری جوانان حاصل می‌شود. این شاخص در سال گذشته 21.2 درصد بود. به عبارت دیگر، از هر 100 جوان 15 تا 24 ساله‌ای که در بازار کار فعال است، 21 نفر بیکار بودند.

عده‌ای در توجیه بالا بودن این نسبت اظهار می‌کنند که چون مبنای سن نوجوان فعال، 15 سال گرفته شده و اکثر جوانان در این سن کار نمی‌کنند، این نسبت در ایران بالا رفته است. این در حالی است که طبق تعریف مرکز آمار، بیکار به شخصی گفته نمی‌‌شود که فقط فاقد شغل باشد، بلکه برای این که جوان در دایره افراد بیکار قرار بگیرد لازم است تا «مایل» و «در جستجوی کار» باشد. در نتیجه، هر جوان 15 تا 24 ساله‌ای که در این آمارگیری محاسبه شده، در جستجوی کار بود.

نرخ بیکاری جوانان در این بازه سنی در کشورهای آمریکا و بریتانیا در سال 2023 میلادی به ترتیب برابر با 12 درصد و 8 درصد بود.

اعدادی که تا کنون به آن اشاره شد، نسبت «جمعیت جوان بیکار»‌ به «جمعیت جوان فعال» بوده است. می‌توان این بررسی را طور دیگری با یک شاخص جدید انجام داد. در این شاخص، نسبت «جمعیت جوان بیکار» به «کل جمعیت بیکار» محاسبه می‌شود و نشان می‌دهد که از هر 100 نفر بیکار در کل کشور، چند درصد 15 تا 24 سال سن داشته‌اند.

محاسبه این شاخص بر اساس  داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد که در سال گذشته، نسبت جوانان بیکار به کل جمعیت بیکار 25.1 درصد بود. به عبارت دیگر، در سال قبل از هر 100 نفر بیکار، 25 نفر یا معادل یک‌چهارم، جوان بوده‌اند. این نسبت در سال 1401 برابر با 23.8 درصد بوده است. حال می‌توان همین نسبت را به تفکیک زنان و مردان نیز محاسبه کرد؛ این محاسبه خبر از تفاوت فاحش پویایی بازار کار برای زنان و مردان جوان می‌دهد.

نرخ بیکاری زنان جوان در سال گذشته 31.8 درصد بود. به عبارت دیگر، از هر 100 زن 15 تا 24 ساله‌ای که در بازار کار فعال بوده، تقریبا 31 نفر بیکار بودند. این در حالی است که این نسبت در سال 1401 برابر با 36.1 درصد بود. بنابراین، نرخ بیکاری زنان جوان در طول این یک سال کاهش یافته است.

همچنین،  نسبت زنان جوان بیکار به کل جمعیت بیکار 7.3 درصد در سال گذشته بوده است. به عبارت دیگر، در سال قبل از هر 100 نفر بیکار، هفت نفر زن 15 تا 24 ساله بوده است. این نسبت در سال 1401 حدود 6.4 درصد برآورد شده است.

این در حالی است که سهم مردان 15 تا 24 ساله بیکار از کل جمعیت بیکار در سال گذشته 17.9 درصد برآورد شده است. این نسبت در سال 1401 برابر با 17.4 درصد بوده است.

منبع :

اکوایران