اقتصاد صنایع‌دستی اصفهان از اوج تا بحران/ نقش متقابل صنایع‌دستی و گردشگری در درآمدزایی ارزی
اقتصاد آنلاین؛ گروه استان ها_ میدان نقش‌جهان، تجلی بی‌بدیلی از آمیختگی هنر و معنویت است؛ جایی که در چهارسوی آن مسجد امام، بازار اصفهان، مسجد شیخ لطف‌الله و کاخ عالی‌قاپو خودنمایی می‌کند.
قدم به راسته بازار نصف جهان که بگذاریم، به تنهایی جهانی از گردشگریِ صنایع‌دستی در دل خود نهفته دارد از صدای چک چک قلم بر ظروف مسی بازار مسگرها، قلم‌های بی‌صدایی که با رنگ غالباً آبی، بر ظروف مینا نقوش اسلیمی و ختایی نقش می‌کنند و آرامش چهره‌های هنرمندانی که بی‌صدا و آرام خرده‌های فیروزه را بر ظروف می‌نشانند و چوب‌های ظریف و حجیمی که طرحهای زیبای معرق، چهره آنها را به زیباترین شکل عوض می‌کند تا منبت و خاتم‌کاری دنیایی از زیبای را در چشم گردشگران به تصویر می‌کشد.
آری؛ اصفهان به عنوان یکی از شهرهای تاریخی و فرهنگی ایران، همواره به خاطر صنایع‌دستی خود شهرت داشته است. این صنایع‌دستی نه تنها نمایانگر فرهنگ غنی و تاریخ کهن این دیار هستند، بلکه نقش مهمی در اقتصاد محلی و ملی ایفا می‌کنند.
صنایع‌دستی در هر گوشه‌ای از جهان، نمایانگر فرهنگ و هویت خاصی از مناطق مختلف هستند، برای اصفهان، به عنوان شهری که یک سوم صنایع‌دستی جهان را دارد، این صنعت سبز و فاخر جهانی، به عنوان یک منبع درآمد مهم برای بسیاری از خانواده‌ها و هنرمندان شناخته می‌شود.
«مریم قادری» هنرمند اصفهانی که به چندین هنر اصفهان آشنایی دارد، با بیان اینکه از میان تمام هنرهای صنایع‌دستی که اصفهان به آن شهره است، فیروزه‌کوبی، قلمزنی و به ویژه هنر «مینا» شهرت خاصی دارد، به «اقتصاد آنلاین» می‌گوید: میناکاری یکی از هنرهای برجسته اصفهان است که با استفاده از لعاب‌های رنگی بر روی سفال یا فلز انجام می‌شود؛ این هنر به دلیل زیبایی و ظرافت خاص خود، مورد توجه بسیاری از گردشگران و خریداران قرار دارد.
وی با بیان اینکه میناکاری نه تنها در بازارهای داخلی، بلکه در بازارهای بین‌المللی نیز طرفداران زیادی دارد، ادامه می‌دهد: قلمزنی نیز هنری است که با ضربه زدن بر روی فلزات، طرحهای زیبا و پیچیده‌ای ایجاد می‌کند.
این هنرمند اصفهانی با بیان اینکه این هنر به ویژه بر روی مس، نقره و برنج انجام می‌شود، تاکید می‌کند: آثار قلمزنی اصفهان به خاطر کیفیت بالا و طراحی‌های منحصر به فرد خود شناخته شده‌اند و صادرات قلمزنی به کشورهای مختلف، منبع درآمد قابل توجهی برای هنرمندان و کارآفرینان این حوزه محسوب می‌شود.
وی اضافه می‌کند: فیروزه‌کوبی، هنری است که در آن سنگ‌های فیروزه بر روی سطوح مختلف مانند مس و برنج قرار داده می‌شوند. آثار فیروزه‌کوبی به دلیل زیبایی و ارزش بالای سنگ‌های فیروزه، همواره مورد توجه خریداران داخلی و خارجی قرار دارد و نیز به عنوان یکی از نمادهای فرهنگ ایرانی شناخته می‌شود.
با توجه به اهمیت صنایع‌دستی در اشتغالزایی به عنوان یکی از مشاغلی که به ویژه بانوان اصفهانی به آن اشتغال دارند و اهمیت درآمدزایی ارزی این هنر، حمایت از این حرفه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر دارد و در این مسیر فراهم‌سازی زیرساخت‌هایی برای صادرات صنایع‌دستی اصفهان در اولویت قرار دارد.
در این ارتباط علیرضا صدیقی هنرمند و کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با اقتصادآنلاین، می‌گوید: تاکنون ۲۰ رشته صنایع‌دستی اصفهان ثبت جغرافیایی و ملی شده که از این میان چهار رشته میناکاری، قلمکاری، کاشی هفت‌رنگ و قلمزنی نشان بین‌المللی جغرافیایی دریافت کرده و به ثبت جهانی رسیده است؛ در این راستا گرچه هنر اصفهان در کشور و دنیا به خودی خود شهره است اما نباید از نقش تبلیغ و بازاریابی جهانی برای صادرات صنایع‌دستی اصفهان به عنوان یکی از ارکان مهم اقتصادی این شهر غافل باشیم چرا تأثیر بسزایی در توسعه اقتصادی استان و کشور دارد.
بروزرسانی طرحهای صنایع‌دستی
وی می‌افزاید: با توجه به افزایش تقاضا برای محصولات صنایع‌دستی در بازارهای جهانی، هنرمندان و تولیدکنندگان اصفهانی باید به روزرسانی طرح‌ها و محصولات خود بپردازند تا بتوانند نیازهای مشتریان بین‌المللی را برآورده کنند.
این کارشناس اقتصادی تاکید می‌کند: بازارهای هدف برای صادرات صنایع‌دستی اصفهان شامل کشورهای اروپایی، آمریکایی و آسیایی است که علاقه‌مند به خرید محصولات با کیفیت بالا هستند و با توجه به تنوع محصولات و کیفیت بالای آنها، اصفهان می‌تواند سهم قابل توجهی از بازارهای جهانی را به خود اختصاص دهد.
صدیقی تصریح می‌کند: با وجود پتانسیل‌های بالا، صادرات صنایع‌دستی اصفهان با چالش‌هایی نیز مواجه است؛ عدم شناخت کافی از بازارهای بین‌المللی، مشکلات حمل و نقل و رقابت با تولیدات مشابه از دیگر کشورها از جمله چالش‌هایی هستند که باید برطرف شوند.
وی نقش صادرات صنایع‌دستی در توسعه اقتصاد اصفهان را کلیدی عنوان و بیان می‌کند: ایجاد اشتغال، افزایش درآمد، توسعه گردشگری، ماندگاری و حفظ فرهنگ و هنر از نتایج مثبت صادرات صنایع‌دستی در هر کشوری است، در حقیقت با افزایش صادرات، نیاز به تولید بیشتر و در نتیجه نیاز به نیروی کار افزایش می‌یابد که باعث ایجاد اشتغال برای جوانان و هنرمندان محلی می‌شود.
کارشناس اقتصادی تاکید می‌کند: صادرات محصولات صنایع‌دستی می‌تواند منبع درآمد قابل توجهی برای هنرمندان و کارآفرینان باشد که به رشد اقتصادی منطقه کمک می‌کند.
صنایع‌دستی زیبا و منحصر به فرد اصفهان و توسعه گردشگریِ صنایعی‌دستی
وی اضافه می‌کند: از سویی با توجه به کاهش ورود گردشگران به اصفهان به دلیل خشکی زاینده‌رود، صنایع‌دستی زیبا و منحصر به فرد اصفهان و تبلیغ برای جنبه گردشگریِ صنایعی‌دستی در کنار دیگر راهکارها می‌تواند جاذبه‌ای برای گردشگران بین‌المللی باشد که به نوبه خود به توسعه صنعت گردشگری اصفهان نیز کمک می‌کند.
علی عرشی، یکی از هنرمندان صنایع‌دستی نیز به اقتصادآنلاین می‌گوید: در طول سالهای گذشته، هنر صنایع‌دستی اصفهان به ویژه در زمینه میناکاری رو به زوال بود که با چاره‌اندیشی درست مسئولان آن زمان، در برقراری کلاس‌های آموزشی رایگان برای این حرفه‌ها، بار دیگر رونق به این عرصه بازگشت و اکنون باید تلاش کنیم تا با رونق صادرات، هنرمندان تشویق شوند تا هنرهای سنتی را حفظ کرده و نسل‌های آینده را نیز با این هنرها آشنا کنند.
وی به نقش بروزرسانی طرح‌ها مطابق سلیقه دنیا در افزایش صادرات صنایع‌دستی اشاره می‌کند و به آدرینمی‌گوید: هنرمندان این عرصه باید توجه داشته باشد که یکی از نکات مهم در موفقیت صادرات صنایع‌دستی اصفهان، بروزرسانی طرح‌ها و محصولات است؛ بازار جهانی همواره در حال تغییر است و سلیقه‌ها و نیازهای مشتریان متفاوت است.
این هنرمند عرصه صنایع‌دستی می‌افزاید: در حقیقت تولیدکنندگان باید تحقیقات لازم را انجام دهند تا از نیازها و سلیقه‌های مشتریان آگاه شوند و در این میان طرحهای نوآورانه و ایجاد طرحهای جدید با الهام از سنت‌ها و فرهنگ محلی می‌تواند جذابیت بیشتری برای خریداران ایجاد کند.
وی تاکید می‌کند: همچنین استفاده از فناوری‌های نوین در تولید و بازاریابی محصولات می‌تواند به افزایش کیفیت و کاهش هزینه‌ها کمک کند.
برنامه‌ریزی برای صادرات و دست گرفتن بازارهای جهانی
باید بپذیریم که شیوع کرونا در کنار تحریم‌ها، ضربه‌ای جبران ناپذیر به صنایع‌دستی و گردشگری بسیاری از شهرهای جهانی وارد کرد و اصفهان نیز از این خسارت بی‌نصیب نبوده است، برای طی کردن مسیر جبران مسئولان باید با برنامه‌ریزی برای صادرات و دست گرفتن بازارهای جهانی و تبلیغات درست بین‌المللی از طریق تسهیل حضور هنرمندان در نمایشگاه‌های خارجی، رایزنی و حمایت مسئولانه، از هنرمندان صنایع‌دستی به درستی حمایت کنند.
زمانی این موضوع جدی‌تر می‌شود که سالها تلاش کشورهایی مثل چین و هنر، مالزی و حتی گاه ترکیه برای کپی کردن از صنایع‌دستی اصفهان و معرفی محصولات خود در دنیا و در دست گرفتن بازارهای جهانی را در خاطر نگه داریم؛ تلاشی که به شکل بی وقفه همچنان ادامه دارد، همانند ادعای هند و مالزی برای در ثبت هنر قلمزنی به اسم خود که ناکام ماند.
در این ارتباط مهدی جمالی نژاد استاندار اصفهان نیز با اشاره به اهمیت حمایت از هنرمندان عرصه صنایع‌دستی اظهار می‌کند: ۶۰۲ رشته صنایع‌دستی در دنیا شناسایی شده که ۲۹۹ مورد مربوط به ایران و از این تعداد ۲۰۰ رسته متعلق به استان تاریخی و هنرپرور اصفهان است
وی ادامه می‌دهد: هنرمندان اصفهان میراث بزرگ معنوی کهن تمدن اصفهان هستند که با خلق آثاری ارزشمند، عنوان «اصفهان شهر جهانی صنایع‌دستی» را برای نصف جهان به رقم آوردند.
ثبت یک به یک هنرهای صنایع دستی اصفهان در افق هدف
استاندار اصفهان تاکید می‌کند: اصفهان در حوزه صنایع‌دستی در همه دنیا حرف‌های بسیاری برای گفتن داشته و دارد اما باید تلاش کنیم با وفاق، همدلی و همراهی، اتفاقات خوبی در حوزه صنایع‌دستی اصفهان رقم بخورد به نوعی که علاوه بر صادرات این محصول، ثبت یک به یک هنرهای اصفهان را نیز شاهد باشیم.
وی با توجه به ثبت اخیر هنر قلمزنی به نام اصفهان ادامه می‌دهد: باید توجه کنیم که ثبت ملی و بین‌المللی از ادعاهای کشورهای دیگر در این زمینه جلوگیری خواهد کرد، کشورهایی مانند اندونزی و هند نیز مدعی هنر قلمزنی هستند و کشور ما با این ثبت می‌تواند از حقوق خود دفاع کند.
جمالی نژاد با اشاره به اینکه از سویی ثبت ملی و بین‌المللی باید برای هنرمندان صنایع‌دستی مفید از واقع شود، می‌گوید: با توجه به ظرفیت‌های اصفهان، با وفاق ملی، این استان می‌تواند به پایتخت صنایع‌دستی ایران و جهان تبدیل شود.
در این ارتباط همچنین امیر کرم زاده مدیر کل میراث فرهنگی اصفهان با بیان اینکه اصفهان با داشتن ۶۸ هزار هنرمند فعال، بیشترین تعداد هنرمندان صنایع دستی کشور را در خود جای داده است، اظهار می‌کند: اصفهان به عنوان قطب هنرهای سنتی ایران شناخته می‌شود و در این راستا نیازمند افزایش اعتبارات و حمایت‌های مسئولان برای ارتقای این میراث ارزشمند نصف جهان هستیم.
میزان صادرات اصفهان پاسخگوی ظرفیت اصفهان نیست
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان با بیان اینکه این استان نیازمند با تخصیص بودجه مناسب از سوی مسئولان ملی برای حفاظت از آثار تاریخی و توسعه و حمایت از هنر صنایع دستی است، ادامه می‌دهد: میلیون دلار 15 صادرات سالانه هنوز پاسخگوی ظرفیت اصفهان به عنوان قطب صنایع دستی کشور نیست،طرح‌هایی از جمله راه‌اندازی پایانه صادرات صنایع دستی برای تسهیل در معرفی صنایع ستی اصفهان به دنیا در اصفهان را مدنظر داریم اما نیازمن حمایت های گسترده‌تر در این زمینه هستیم.
اقتصاد صنایع‌دستی اصفهان با تنوع بالای محصولات و هنرهای خاص خود، پتانسیل بالایی برای توسعه دارد، صادرات این صنایع نه تنها منبع درآمد مهمی برای هنرمندان محسوب می‌شود، بلکه نقش کلیدی در توسعه اقتصادی منطقه ایفا می‌کند. با توجه به چالش‌ها و نیاز به بروزرسانی طرح‌ها، تلاش برای شناخت بازارهای جهانی و نوآوری در تولیدات می‌تواند زمینه‌ساز موفقیت بیشتر صنایع‌دستی اصفهان در عرصه بین‌المللی باشد.
- برچسب ها:
