COP30 تمام شد؛ ۳۰۰ میلیارد دلار وعده دادند، اما ۱.۳ تریلیون دلار نیاز است!
کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد موسوم به COP30 در برزیل در حالی پایان یافت که موجی از تیترهای انتقادی آن را ناکافی خواندند. اما واقعیت، پیچیدهتر از این قضاوتهای سریع است. بسیاری از کارشناسان معتقدند انتظارهای بیشازحد، فضای ژئوپلیتیکی متلاطم و اختلافات عمیق مالی بین کشورهای توسعهیافته و درحالتوسعه، باعث شدند نتیجه نهایی با خواستهها فاصله داشته باشد.
به گزارش تجارت نیوز، کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد (COP30) در برزیل، یکی از مهمترین گردهماییهای جهانی برای مقابله با بحران اقلیمی بود که با انتظارات و چالشهای فراوانی همراه بود. در حالی که رسانهها سریعاً نتایج این اجلاس را ضعیف و ناکافی توصیف کردند، واقعیت پیچیدهتر است و ادامه مسیر تغییرات اقلیمی وابسته به فهم دقیق این نشست و مراحل بعدی آن است. تجارتنیوز به بررسی مذاکرات، چالشهای مالی، نقش بازیگران مختلف و اهمیت نقشههای راه در چهارچوب این کنفرانس میپردازد.
انتظارات دشوار و چالشهای ژئوپلیتیکی در COP30
پس از ناامیدی از نتایج COP29، انتظارات بسیار بالایی از برزیل برای ریاست این دوره وجود داشت؛ اما روند پیچیده و شرایط ژئوپلیتیکی فعلی به ویژه با خروج مجدد آمریکا از توافق پاریس و مواضع ضداقلیمی برخی کشورها مانند آرژانتین و برخی کشورهای اروپایی، ارائه تحولی قابل توجه را دشوار کرد. یکی از مسائل کلیدی، ابهامات مربوط به تعهد به اختصاص حداقل ۳۰۰ میلیارد دلار به اقدامات اقلیمی کشورهای در حال توسعه تا سال ۲۰۳۵ بود. این رقم نسبت به نیاز واقعی حدود ۱.۳ تریلیون دلار در سال بسیار ناچیز است. در COP29، کشورهای توسعه یافته وعده دادند که رهبری تامین مالی این هدف جدید کمی جمعی (NCQG) را به عهده بگیرند؛ اما تاکنون رویکردی روشن برای نحوه تامین این بودجه مشخص نشده است.
بودجه اقلیمی و مسیر پیچیده تامین مالی
توافق اولیه پاریس کشورهای توسعه یافته را متعهد به جمعآوری ۱۰۰ میلیارد دلار برای حمایت از کشورهای در حال توسعه کرد؛ چرا که این کشورها عامل اصلی انتشار گازهای گلخانهای نبودهاند اما متحمل اثرات تغییرات اقلیمی شدند. بیشتر بودجه به کاهش انتشار گازهای گلخانهای اختصاص داشته و صرف حمایت از سازگاری یا صندوقهای خسارت و زیان نشده است.
در مذاکرات آذربایجان، بحث بر سر ۳۰۰ میلیارد دلار بودجه که با افزودن تامین مالی خصوصی و نهادی به رقم ۱.۳ تریلیون دلار نزدیک شود، بسیار چالشبرانگیز بود. کشورهای در حال توسعه خواستار هدفی واقعبینانهتر بودند و همزمان علیه فشار برای حمایت از حذف تدریجی سوختهای فسیلی بدون تامین مالی کافی مقاومت کردند.
نقش نقشههای راه و مشارکتهای غیررسمی
با وجود این چالشها، جنبههای مهمی در COP30 شکل گرفت که کمتر دیده شدند اما تاثیرشان بزرگ است. رئیس جمهور برزیل، لولا، درخواست تهیه نقشه راه برای گذار از سوختهای فسیلی را طرح کرد، حرکتی که بیش از 80 کشور و گروههای مختلف جامعه مدنی از آن حمایت کردند و 24 کشور به طرح بِلِم کلمبیا پیوستند. هرچند این پیشنهاد در متن رسمی نهایی قرار نداشت، شتاب قابل توجهی گرفت.
چمپا پاتل، مدیر اجرایی دولتها و سیاستها در گروه آب و هوا، تاکید کرد که تحولاتی که پیرامون COP رخ میدهد، اغلب مهمتر از متن رسمی مذاکرات است و باید به جای انتظار پیشرفتهای فوری، چشماندازی بلندمدت داشته باشیم.
اقتصاد واقعی و فعالیت جامعه مدنی در خط مقدم تغییرات اقلیمی
نقشههای راه بر اقتصاد واقعی تمرکز دارند؛ یعنی کسبوکارها، جامعه مدنی و دولتهای محلی که میتوانند سریعتر از دولتهای ملی در مقابله با تغییرات اقلیمی گام بردارند. مثالهایی چون بازارهای کربن در کالیفرنیا و کبک، مالیات آلایندهها در ایالت کرتارو مکزیک یا برنامههای دفاع از سیل در کرالا هند نشان میدهد چگونه این بازیگران محلی نقش مهمی دارند. با این حال، پاتل تاکید میکند که پول و منابع باید به سمت دولتهای محلی که خواهان اقداماند اما منابع لازم را ندارند، جریان یابد. در این مسیر، ترکیب رویکردهای از بالا به پایین و از پایین به بالا ضروری است.
تحولات در دیپلماسی و نقش جامعه مدنی
از نظر دموکراسی و شفافیت، مذاکرات COP30 بیشتر در قالب دیپلماسی پشت درهای بسته و گفتوگوهای محدود برگزار شد که با انعطاف و شفافیت کمتری نسبت به دورههایی مانند گلاسکو همراه بود. اما حضور غیرمعمول و قدرتمند جامعه مدنی، از جمله فعالان بومی و جوان، به همراه اعتراضهای خلاقانه و سازماندهی شده، یکی از نقاط قوت مهم این دوره بود. این تلاشهای جمعی کسب و کار، دولت و افراد جامعه مدنی را به صحنهای پیوند داد که برای تحرک بیشتر در زمینه تغییرات اقلیمی ضروری است.
مشکلات سازگاری مالی و چالشهای پیش رو
با وجود پذیرش شاخصهای جدید برای اندازهگیری سازگاری، تامین مالی در این حوزه همچنان عقب است. افزایش سه برابری بودجه اگر از پایهای ناکافی آغاز شود، تاثیر چندانی نخواهد داشت. شکاف مالی میان شاخصهای سازگاری و پول واقعی بزرگ باقی مانده و به طور خودکار رفع نمیشود. این مسئله مهمی است که باید در مسیر پیش روی تغییرات اقلیمی با جدیت حل شود. COP30 با تمام کاستیها و انتقادها، یکی از مراحل کلیدی در روند تحول جهانی برای مقابله با بحران اقلیمی به شمار میرود. انتظارات بسیار بالا، فشارهای ژئوپلیتیکی و پیچیدگیهای مالی چالشهای بزرگی ایجاد کردهاند، اما نقشههای راه، مشارکت جامعه مدنی و اقتصاد واقعی نشانههایی امیدوارکننده هستند.
برای موفقیت بلندمدت، باید به جای تمرکز صرف بر نتایج کوتاهمدت، به ظرفیتسازی برای دولتها و جوامع محلی و تقویت منابع مالی پایدار توجه کرد تا مسیر گذار به جهانی بدون سوختهای فسیلی و آسیب کمتر اقلیمی به واقعیت نزدیک شود.
- برچسب ها:
