آذربایجان غربی: از پای صنعت و معدن شروع به حرکت کرده است!

به گزارش تجارت نیوز،

آذربایجان غربی، 37 هزار و 437 کیلومتر مربع مساحت و بر اساس آخرین برآورد مرکز آمار، حدود سه میلیون و 446 هزار نفر جمعیت دارد. سایت اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان، سهم محصول ناخالص داخلی آذربایجان غربی از کشور را در سال 1400،در قیمت جاری و ثابت به ترتیب 2 و 2.1 درصد اعلام کرد. 

همچنان در همان سال درآمد هر شهروند استان (به قیمت ثابت) برابر 50.4 درصد درآمد شهروندان ایرانی بود که از این لحاظ، استان آذربایجان‌غربی رتبه 29 را در بین استان‌های کشور در اختیار داشت.  

سهم اشتغال در 3 بخش اقتصادی 

حسین سپهری رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی این استان، اسفند سال گذشته اعلام کرد که در پاییز 1402 حدود 47 درصد از شاغلان استانی در بخش خدمات، 29.3 درصد در بخش کشاورزی، و 24.1 درصد در بخش صنعت اشتغال داشتند.

آنگونه که ایرنا گزارش داده بود، او همچنین به رشد ۸۸ درصدی اشتغال استان در بخش خصوصی نسب به سال 1401 اشاره کرد؛ به این ترتیب سهم این بخش به 91 درصد رسید و 9 درصد باقیمانده نیز سهم بخش عمومی بود.

جایگاه هجدهم آذربایجان غربی در صنعت کشور

در روزهای اخیر نیز صابر پرنیان سرپرست اداره کل صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی، اطلاعاتی را از وضعیت اقتصادی این استان اعلام کرده است. به گفته او سهم صنعت از اقتصاد این استان به ۱۷ درصد رسیده و آذربایجان غربی تا پایان سال ۱۴۰۲ در بخش صنعتی جایگاه هجدهم کشور را به خود اختصاص داده است؛ در این میان، صنایع غالب منطقه شامل «کانی غیر فلزی» و «شیمیایی» می‌شوند.

او همچنین به وجود  ۲۰۳۹ واحد صنعتی در استان اشاره کرد که 286 مورد یا به عبارتی 14 درصد از آنها، تعطیل اما «قابل احیا» هستند. 

به گفته پرنیان، در سال گذشته ۷۴ واحد صنعتی و معدنی و امسال نیز شش واحد صنعتی و شش واحد معدنی در آذربایجان غربی احیا شدند. 

حرکت کند استان در بخش صنعت

برخی مسئولان دولتی با اشاره به آمارهایی از رشد بخش صنعت در آذربایجان غربی می‌گویند. برای مثال، محمدصادق معتمدیان استاندار، اخیرا مدعی تکمیل پنج‌هزار پروژه نیمه‌تمام در سه سال اخیر شده است، قاسم کریمی رئیس اتاق بازرگانی ارومیه از افزایش ۳۵درصدی صادرات از مرزهای آذربایجان‌غربی در سال جاری خبر می‌دهد و احسان جوی معاون اداره کل صمت استان، از رشد ۴۴ درصدی سرمایه‌گذاری در صنعت آذربایجان غربی می‌گوید. اما پرنیان سرپرست این اداره، حرکت استان در بخش صنعت را همچنان کند می‌داند. 

او در این مورد گفته است: «سهم آب مصرفی صنعت در آذربایجان غربی یک درصد و میانگین کشوری ۳ درصد است و این خود نشان می‌دهد که ما در حوزه صنعت نتوانستیم آنگونه که باید حرکتی داشته باشیم.»

پرنیان البته در گفتگویی از جایگاه هشتم آذربایجان غربی در تحقق سرمایه‌گذاری صنعتی کشور خبر داده و گفته است که این استان در شاخص اشتغال صنعتی نیز در سه ماهه نخست امسال توانست رتبه ششم کشوری را از آن خود کند.

سهم 1 درصدی معدن در اقتصاد آذربایجان غربی

در عین حال این مقام دولتی در نشستی که در ماه جاری برگزار شده، به سهم یک درصدی معدن در اقتصاد آذربایجان غربی اشاره کرده و چنین رقمی را در مقایسه با سهم  ۱۵ درصدی این بخش در کشور اندک دانسته است. 

به گفته پرنیان، ۵۱ ماده معدنی در آذربایجان غربی شناسایی شده است که ۳۸ نوع آن استخراج می‌شود؛ همچنین از ۳۳۹ واحد معدنی موجود در استان، 164 مورد فعال، ۱۲۵ واحد غیرفعال اما قابل احیا و ۵۰ واحد غیرفعال و غیر قابل احیا هستند.

او ذخایر معدنی آذربایجان غربی را بیش از یک میلیارد و ۲۰۰ هزار تن اعلام کرد که این رقم استان را در رتبه یازدهم کشور قرار می‌دهد (مهر، خبرآنلاین، ایرنا، ایلنا). 

وضعیت آذربایجان غربی در شاخص‌های اقتصادی

تجارت‌نیوز در ادامه شرایط این استان را در شش شاخص اقتصادی مهم بررسی کرده است که شامل نرخ تورم، نرخ بیکاری، مشارکت اقتصادی، نسبت اشتغال، ضریب جینی و نرخ فلاکت می‌شود.

نرخ تورم نقطه‌ای و سالانه؛ بالاتر از متوسط کشوری

بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار، نرخ تورم ماهانه آذربایجان غربی در تیر امسال کمتر و تورم نقطه به نقطه و سالانه این استان بالاتر از نرخ کل کشور است. در ماه خرداد هر سه نوع تورم در استان، بالاتر از شاخص کشوری بود. 

روند کاهشی نرخ بیکاری

نرخ بیکاری آذربایجان غربی کمتر از متوسط کشوری است. مقامات استانی مدعی روند به شدت کاهشی این شاخص در سال‌های اخیر هستند. اخیرا، معتمدیان استاندار آذربایجان غربی در این مورد گفته که آذربایجان غربی از رتبه ۲۸ کشور در فهرست استان‌هایی با کمترین نرخ بیکاری، به رتبه چهارم رسیده است. 

کاهش نرخ مشارکت اقتصادی در آذربایجان غربی

نرخ مشارکت اقتصادی که به آن نرخ فعالیت نیز گفته می‌شود، یکی از شاخص‌های مهم اقتصادی است. این شاخص، نسبت جمعیت فعال (اعم از شاغل و بیکار جویای کار) را به جمعیت در سن کار (15 سال و بیشتر)، نشان می‌دهد. به عبارت دیگر، نرخ مشارکت اقتصادی گویای این نکته است که چند درصد افراد در سن اشتغال، در عمل شاغل هستند یا فعالانه به دنبال کار می‌‌گردند.

این شاخص در آذربایجان غربی از رقم کشوری آن بالاتر است؛ در عین حال نرخ مشارکت اقتصادی در کل کشور در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته ثابت مانده اما در این استان کاهش یافته است.

روند نزولی نسبت اشتغال در استان

نسبت اشتغال شاخص مهم دیگری است که نشان می‌دهد، چند درصد جمعیت حاضر در محدوده سن کار، شاغل هستند. این محدوده در ایران 15 سال و بیشتر تعیین شده است.  نسبت اشتغال، بر اساس آخرین آمارها در کشور افزایشی و در آذربایجان غربی کاهشی بوده است. هر چند این استان نسبت به کل کشور شرایط بهتری دارد.

به عبارت دیگر، در کل کشور در بهار سال جاری، تنها 38 درصد جمعیت حاضر در محدوده سن کار شاغل و مابقی بیکار بوده‌اند؛ در حالی که این آمار در بهار سال گذشته، اندکی کمتر و 37.8 درصد اعلام شده بود. اما این ارقام در آذربایجان غربی به ترتیب 43.1 و 41.8 درصد بوده است. به این معنا که در بهار امسال، 41.8 درصد جمعیت 15 ساله و بیشتر این استان، شاغل بوده‌اند که 3 و دو دهم درصد، کمتر از بهار سال گذشته است. 

​ضریب جینی؛ پایین‌تر از متوسط کشوری

یکی دیگر از شاخص‌های مهم اقتصادی ضریب جینی است که میزان نابرابری در توزیع درآمد و ثروت را در جامعه نشان می‌دهد. هر چقدر که عدد ضریب جینی که بین صفر تا 1 است، بالاتر باشد، به این معناست که نابرابری بیشتری در توزیع درآمد و ثروت در آن جامعه وجود دارد. 

جدول زیر شرایط ضریب جینی در کل کشور و آذربایجان غربی را نشان می‌دهد. 

شاخص فلاکت؛ بالاتر از میانگین کشوری

شاخص فلاکت از مجموع نرخ تورم و بیکاری به دست می‌آید و یکی از شاخص‌های مهم اقتصادی محسوب می‌شود. 

بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار، شاخص فلاکت در کل کشور در سال گذشته، 48.8 درصد بوده؛ در حالی که این عدد برای آذربایجان غربی حدود 50 درصد اعلام شده است. 

مهمترین چالش‌های اقتصادی استان

پرنیان، سرپرست اداره کل صمت آذربایجان غربی، اخیرا در مورد اصلی‌ترین مشکلات اقتصادی آذربایجان به ویژه بخش صنعت و معدن به مواردی اشاره کرده است که برخی کشوری و بعضی استانی هستند. او عدم همکاری سیستم بانکی و پرداخت نشدن به موقع تسهیلات مورد نیاز بخش صنعت و معدن، مشکلات مربوط به تأمین انرژی واحدهای تولیدی و عدم امکان مبادلات ارزی از طریق سیستم بانکی در امر واردات و صادرات را از مهمترین مشکلات و مسائل مربوط به صنعت، معدن و تجارت استان می‌داند. 

پرنیان، همچنین به نرخ سود بالای تسهیلات بانکی در بخش تولید، نبود زیرساخت‌های لازم در مناطق معدنی استان، زمان‌بر بودن اخذ پاسخ استعلام از دستگاه‌های اجرایی و چالش‌های مالیاتی، به عنوان دیگر موانع این بخش اشاره می‌کند. 

سایت اداره کل امور اقتصادی و دارایی آذربایجان غربی نیز خشک‌شدن دریاچه ارومیه، نا‌کافی بودن تأسیسات انتقال آب برای فعالیت‌های کشاورزی و سنتی بودن این بخش در استان، فرسودگی بخشی از ماشین‌آلات صنعتی، توسعه‌نیافتگی صنعت و معدن و عدم سرمایه‌گذاری مناسب و کافی در بخش‌های زیربنایی را از جمله مهم‌ترین تنگناهای اقتصادی آذربایجان غربی اعلام کرده است. 

مطالعه گزارش عقب ماندگی اقتصادی آذربایجان شرقی از استان های هم تراز پیشنهاد می‌شود.