چرا طرح‌های تورم تک‌رقمی در ایران دچار خطا هستند؟/ مخالفت صریح با شیوه شوک درمانی اقتصادی در ایران
اقتصاد آنلاین- لیلا مرگن: سعید لیلاز در گفتگو با آدریندرباره امکان افزایش سقف یارانه‌ها در کشور با توجه به شعارهای انتخاباتی این روزها بیان کرد: بستگی دارد که ما چگونه بخواهیم اقتصاد ایران را اداره کنیم. اگر صادقانه بگویم، می‌توان یارانه را بیشتر کرد.
وی افزود: اکنون روزی ۲۵۰ لیتر گازوئیل و بنزین در ایران توزیع میکنید و روزی تقریبا یک میلیارد متر مکعب گاز در کشور توزیع می‌شود. حداقل یک سوم آن مازاد است اما به خاطر سیاست قیمت‌گذاری‌های غلط در حال رخ دادن است
این کارشناس اقتصادی گفت: اگر روزی می‌توانستیم یارانه این سه قلم را به شرط تثیبیت نرخ تورم حذف کنیم و در این یک سوم صرفه‌جویی کنیم، تصور من این است که ماهی ۱۰۰ هزار میلیارد تومان درآمد جدید خواهیم داشت.
وی ادامه داد: حال ممکن است همه این رقم را به سمت سرمایه‌گذاری ببرید و به جای یارانه نقدی به مردم اشتغال و تولید ثروت و رفاه بیشتر بدهید یا اینکه مستقیما این رقم را به یارانه تخصیص دهید.
لیلاز درباره پیشنهاد خود به‌عنوان یک کارشناس برای هزینه کرد درآمدهای حاصل از صرفه‌جویی توضیح داد: مسئله اصلی اقتصاد ایران را سرمایه‌گذاری می‌دانم اما در عین حال نمی‌توانیم حرف غیر کارشناسی بزنیم. برخی افراد روی هوا حرف می‌زنند و اثرات مخرب افزایش قیمت حامل‌های انرژی را روی چهار تا پنج دهک پایین درآمدی نمی‌بینند. نارضایتی این گروه ویران‌گر است چون آنها می‌توانند نظام اجتماعی را به هم بریزند، چنانچه در آبان ۹۸ به هم ریختند.
وی اضافه کرد: بنابراین اگر به یک اقتصاددان یا یک کارشناس ایرانی که نمی‌خواهد رژیمش را سرنگون کند و بی‌ثباتی بیافریند مراجعه کنید، او به شما خواهد گفت قیمت این سه حامل انرژی را اصلاح کنید اما اولا باید این اصلاحات تدریجی باشد، ثانیا بعد از اینکه نرخ تورم را کنترل کردید و ماشین چاپ پول را متوقف کردید اصلاحات انجام دهید و ثالثا پنج دهک اول را به طرزی کاملا هوشمندانه هدف قرار دهید، از آنها حمایت کنید و بقیه منابع حاصل از اصلاحات قیمتی را برای سرمایه‌گذاری بگذارید.
زیر ساخت لازم برای شناسایی دهک‌های نیازمند را داریم
این کارشناس اقتصادی درباره وجود زیرساخت‌های لازم برای پوشش هدفمند چهار دهک پایین گفت: حتما این زیرساخت‌ها وجود دارد. ما روی زمینه‌های نرم‌افزاری و اطلاعاتی در شبکه آی‌تی پیشرفت‌های بسیار مهمی در ۱۰ سال گذشته داشتیم. در دولت روحانی خیلی روی این موضوع کار شده است.
وی ادامه داد: ما تقریبا ۹۹ درصد طبقات فرودست را می‌شناسیم. ما می‌توانیم طبقات فرودست را درست شناسایی کنیم. می‌دانیم چه کسانی تحت پوشش بنیاد مستضعفان و سازمان بهزیستی هستند. مستمری بگیران زیر ۱۰ میلیون تومان را می‌شناسیم و می‌دانیم که هشت میلیون ایرانی اصلا کارت بانکی ندارند. افراد بدون شناسنامه را هم شناسایی کرده‌ایم.
لیلاز گفت: در سه حامل انرژی می‌توانیم حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان در ماه صرفه‌جویی جدید بکنیم و ۵۰ هزار میلیارد تومانش را به چهار دهک پایین تخصیص بدهیم و ۵۰ هزار میلیارد تومان دیگرش را اگر صرف سرمایه‌گذاری کنیم، به این ترتیب بودجه عمرانی کشور یکباره دو برابر می‌شود.
وی توزیع یارانه بین همه مردم جامعه را اقدامی نادرست دانست و افزود: وقتی شما به همه یارانه بدهید، انگار اصلا به کسی یارانه نداده‌اید. یارانه سه وظیفه دارد و تئوریسین این وظایف من هستم. هر کدام از این موارد نباشد، دیگر نام اعتبارات توزیع شده را نمی‌توان یارانه گذاشت.
این کارشناس اقتصادی افزود: مقدار یارانه باید معلوم باشد. اینکه چه کسی یارانه را می‌گیرد، باید معلوم باشد و اینکه تا چه مدت یارانه می‌دهید هم باید معلوم باشد.
وی ادامه داد: باید بدانیم برای چه به یک نفر یا سازمان یارانه می‌دهیم. تا قیامت که نمی‌توان به بخش کشاورزی یارانه مالیاتی داد. امسال فهمیده‌اند که چقدر این حرف اشتباه است. کشاورز داریم که درآمدش سالی ۲۰۰ میلیارد تومان است و از مالیات معاف است. این غلط است. ما به جای اینکه درآمدها را از مالیات معاف کنیم، بخش‌ها را از مالیات معاف کرده‌ایم که البته از امسال شروع به اصلاح این اشتباه کردند.
لیلاز افزود: بنابراین درست است که کشورداری کار بسیار سختی است اما روشی که دیگران به کار می‌گیرند را باید به کار بگیریم و با همین روش کار را ادامه دهیم.
وی به این پرسش که کاندیداهایی که می‌گویند به همه یارانه می‌دهیم آیا حرف غیر کارشناسی می‌زنند، این‌گونه پاسخ داد: هر کدام از آن سه شرط تحقق پیدا نکند، یارانه از موضوعیت می‌افتد.
باید نرخ رشد نقدینگی به زیر ۲۰ درصد برسد
این کارشناس اقتصادی درباره چگونگی کنترل موتور تورم بیان کرد: شهید رئیسی و بانک مرکزی گام‌های مهمی در زمینه کنترل تورم برداشته‌اند. اکنون رشد نقدینگی نسبت به سال گذشته در همین موقع نصف شده است. باز هم باید پایین‌تر بیاید. در رشد نقدینگی پایه پولی باید سهمش پایین‌تر بیاید و نرخ تورم هم در حال کاهش است اما باید نرخ رشد نقدینگی چهار ماه قبل که ۵۵ درصد بود، به زیر ۲۰ درصد برسد.
وی اضافه کرد: ولی همزمان می‌توانیم سیاست‌های اصلاح قیمت‌ها را آغاز کنیم و به تدریج جلو ببریم، به‌گونه‌ای که نهایتا به ما یک سوم مصرف این سه حامل انرژی صرفه‌جویی بدهد.
به گفته لیلاز، این سیاست به مسئله تامین انرژی در زمان روی کار آمدن ترامپ کمک می‌کند زیرا در حال حاضر روزی ۱۰ تا ۱۵ لیتر بنزین وارد کشور می‌شود و اتفاقا سیاست‌های اصلاحی باید قبل از روی کار آمدن ترامپ انجام شود.
وی افزود: مردم و طبقات فرودست باید حس کنند که این دولت، دولتی است که به آنها دروغ نمی‌گوید، بنابراین در چنین شرایطی دموکراسی خیلی مهم است.
این کارشناس اقتصادی درباره زمان مورد نیاز برای کنترل تورم گفت: از امروز اگر شروع به کاهش نقدینگی کنید، چهار تا پنج ماه بعد اثرات آن نشان داده خواهد شد. هدف‌گذاری رسیدن به تورم یک رقمی در ایران غلط است. تورم ایران یک رقمی نبوده و نخواهد بود.
وی ادامه داد: هر آینه نرخ تورم سالانه در ایران برای سال ۱۴۰۴ به زیر ۲۰ درصد برسد، معنی‌اش این است که به شرایط مطلوب رسیده‌ایم و می‌توان اصلاحات را انجام داد. نباید کاهش نرخ تورم را به گونه‌ای انجام دهیم که رشد اقتصادی آسیب ببیند. باید پلکانی آن را پایین آورد. در هیچ حوزه‌ای شوک درمانی را برای اقتصاد ایران تجویز نمی‌کنم.
درآمدزایی با کنترل منافذ اقتصاد ایران
لیلاز به وجود دیگر منابع درآمدی در اقتصاد ایران اشاره کرد و افزود: مثلا دلار یارانه‌ای، نرخ برق، نرخ آب و نرخ تعرفه‌های گمرکی دیگر منابع درآمدی موجود در کشور است. اکنون نرخ تعرفه‌های گمرکی با دلار ۲۸۵۰۰ تومانی حساب می‌شود. من نمی‌گویم یک شبه آن را تبدیل به دلار ۶۰ هزار تومان بکنیم، بلکه می‌تواند این رقم به تدریج افزایش یابد.
وی اضافه کرد: نرخ دلار یارانه‌ای هم می‌تواند به تدریج افزایش یابد. اگر جلوی رشد نقدینگی را بگیرید، اثرات افزایش قمیت‌ها روی تورم بسیار کمتر خواهد بود نسبت به چیزی که در عمل در گذشته اتفاق افتاده است.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: منافذ خونریزی از اقتصاد ایران به قدری زیاد است که اگر یک دولت صالح خدمتگزار و مورد اعتماد و مشروع ملی روی کار بیاید و به تدریج این منافذ را بگیرد، حتما رفاه و معیشت توده‌های ایرانی بسیار بهتر از امروز می‌شود. ولو اینکه سرعت رشد اقتصادی از ابتدا بالا نرود. ما یک شبه نمی‌توانیم وضع مردم را بهتر کنیم.
وی ادامه داد: اکنون ۲۰ درصد کل درآمد نفتی را به واردات بنزین اختصاص می‌دهیم. این رقم را می‌توانیم به واردات گوشت و غذا اختصاص دهیم. سرمایه‌گذرای کنیم و به رفاه ملت برسیم. ۵۰ دستگاه دیالیز یا ام‌آی‌آر وارد کنیم و به سیستان و بلوچستان ببریم تا مردم آنجا به تهران یا سایر کشورها برای گرفتن یک عکس رنگی از ریه‌های بچه‌هایشان مراجعه نکنند.
لیلاز گفت: با همین وخامت اوضاع، کارهای زیادی می‌توان انجام داد. همه مطالبی که گفتم در اختیار دولت است. رای دادن و ندادن روی زندگی آحاد جامعه اثر می‌گذارد.
