کسب درآمد مقدم بر سلامت؛ بوفه مدارس در اختیار پیمانکاران
استفاده از خوراکیهای ناسالم بوفههای مدارس به مرور زمان موجب چاقی در کودکان و نوجوانان شده، آمار ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش میدهد. همچنین باعث بروز انواع بیماریهای گوارشی و به خطر افتادن سلامت دهان و دندان میشود.
به گزارش تجارت نیوز، تغذیه یکی از ارکان اصلی رشد جسمی و ذهنی دانشآموزان است و کیفیت خوراکیهایی که در ساعات مدرسه مصرف میکنند، تأثیر مستقیمی بر سلامت، یادگیری، تمرکز و حتی رفتار آنان دارد. با این حال، آنچه امروز در بسیاری از مدارس کشور مشاهده میشود، فاصلهای چشمگیر با استانداردهای مطلوب تغذیه دارد. بوفههای مدارس که باید نقش یک پایگاه تأمین خوراک سالم و مقوی را ایفا کنند، اغلب به محل عرضه تنقلات ناسالم، خوراکیهای پرنمک و پرچرب و نوشیدنیهای مضر تبدیل شدهاند. البته که در این بین تامین بخشی از هزینههای مدرسه توسط همین بوفهها باعث میشود تا کسب درآمد بر بحث سلامت پیشی گرفته و امر نظارت بر این بوفهها به مسالهای فرمالیته و غیرواقعی تبدیل شود.
بوفه مدرسه؛ ویترینی رنگارنگ اما ناسالم
در نگاه اول، بوفه مدارس با قفسههایی پر از خوراکیهای رنگارنگ مانند چیپس، پفک، شکلات، بیسکویت، کیکهای صنعتی و نوشابههای گازدار، برای دانشآموزان جذاب و وسوسهکننده به نظر میرسد. قیمت نسبتاً پایین این محصولات، بستهبندی شیک و تبلیغات گسترده کارخانههای تولیدکننده، سبب شده که کودکان بهجای خوراکیهای سنتی و سالم مثل نان و پنیر، میوه یا خشکبار، بیشتر به سراغ همین فرآوردههای صنعتی بروند.
اما همین خوراکیهای ظاهراً بیضرر، در بلندمدت پیامدهای سنگینی برای سلامت نسل آینده کشور دارند. بسیاری از این محصولات حاوی چربیهای ترانس، نمک فراوان، قندهای ساده و افزودنیهای شیمیایی هستند که میتوانند زمینهساز بیماریهای متابولیک، چاقی، دیابت، فشار خون و حتی مشکلات رفتاری شوند.
خطرات تغذیهای و جسمی بوفه مدارس
به عقیده بسیاری از کارشناسان حوزه سلامت استفاده از خوراکیهای ناسالم بوفههای مدارس به مرور زمان موجب چاقی در کودکان و نوجوانان شده، آمار ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش میدهد. همچنین باعث بروز انواع بیماریهای گوارشی و به خطر افتادن سلامت دهان و دندان میشود. این مساله حتی میتواند بر میزان یادگیری دانشآموزان نیز تاثیر داشته باشد.
بوفه مدرسه باید فرصتی باشد تا کودکان با فرهنگ تغذیه سالم آشنا شوند / آنچه امروز در بسیاری از مدارس میبینیم، خلاف این فلسفه است
نگار صدقی، متخصص تغذیه کودکان، در این باره به تجارتنیوز میگوید: بوفه مدرسه باید فرصتی باشد تا کودکان با فرهنگ تغذیه سالم آشنا شوند. اما متأسفانه آنچه امروز در بسیاری از مدارس میبینیم، خلاف این فلسفه است.
او میافزاید: دانشآموزان در حساسترین سن رشد، بهجای دریافت مواد مغذی مانند کلسیم، آهن و پروتئین، بیشتر انرژی خود را از خوراکیهای بیکیفیت میگیرند. این مسأله نهتنها رشد جسمی آنها را مختل میکند بلکه در آینده بار سنگینی از بیماریها را بر دوش نظام سلامت خواهد گذاشت.
این متخصص تغذیه ادامه میدهد: البته نباید همه تقصیر را گردن بوفه مدارس انداخت. بسیاری از کودکان به دلیل عادات غذایی خانواده، از همان ابتدا به طعم شور و شیرین عادت میکنند. اگر والدین در خانه مصرف نوشابه، چیپس یا شیرینی را محدود کنند، کودکان هم کمتر به سراغ این محصولات در مدرسه میروند. با این حال، وجود یک بوفه ناسالم میتواند همه تلاش خانواده را بیاثر کند.
تغییر وضعیت بوفه مدارس نیازمند افزایش آگاهی عمومی است
صدقی در بخش دیگری از سخنان خود میگوید: یکی از عوامل مؤثر در تغییر وضعیت بوفه مدارس، افزایش آگاهی عمومی است. رسانهها میتوانند با گزارشهای تحقیقی، والدین و مسئولان را نسبت به پیامدهای منفی تغذیه ناسالم هوشیار کنند. کمپینهای اجتماعی در شبکههای مجازی نیز میتوانند فشار اجتماعی لازم را برای اصلاح وضعیت ایجاد کنند.
تدوین قراردادهای شفاف با پیمانکاران که الزاماً شامل عرضه خوراکیهای سالم باشد راهکار بهبود وضعیت بوفهها است
او در پاسخ به این سوال که چه راهکارهایی برای بهبود وضعیت بوفهها وجود دارد، تاکید میکند: تدوین قراردادهای شفاف با پیمانکاران بوفه که الزاماً شامل عرضه خوراکیهای سالم باشد و همچنین حمایت مالی دولت یا خیرین برای جبران بخشی از درآمدی که مدارس از فروش خوراکیهای پرطرفدار اما ناسالم به دست میآورند. راهکار دیگر آموزش تغذیه در کتب درسی و برگزاری کارگاههای آموزشی برای دانشآموزان و والدین. توسعه برنامه «میوه رایگان در مدارس» مشابه برخی کشورهای اروپایی.
بوفههای مدارس نقشی تعیینکننده در سلامت جسمی و روحی نسل آینده ایفا میکنند
نگار صدقی ادامه میدهد: بوفههای مدارس در ظاهر تنها محلی برای فروش خوراکیهای کوچک به دانشآموزان هستند، اما در عمل نقشی تعیینکننده در سلامت جسمی و روحی نسل آینده ایفا میکنند. فقدان نظارت کافی، مشکلات اقتصادی مدارس و ذائقه شکلگرفته کودکان سبب شده است که این بوفهها بیشتر به منبع تهدید تبدیل شوند تا فرصت.
اصلاح بوفه مدارس میتواند یکی از سادهترین و مؤثرترین گامها در جهت ارتقای سلامت عمومی باشد
او میافزاید: اگرچه مسئولیت این وضعیت تنها بر دوش مدیران مدارس نیست و خانوادهها، نهادهای نظارتی، تولیدکنندگان و حتی خود دانشآموزان نیز سهمی در آن دارند، اما اصلاح بوفه مدارس میتواند یکی از سادهترین و مؤثرترین گامها در جهت ارتقای سلامت عمومی باشد.
این متخصص تغذیه در پایان تاکید میکند: نگهداری نامناسب مواد غذایی یکی دیگر از تهدیدات جدی است. مواد غذایی باید در دمای مناسب نگهداری شوند؛ غذاهای پخته بالای ۶۵ درجه و خوراکیهای سرد زیر ۵ درجه سانتیگراد. اما در بسیاری از مدارس، یخچالها متناسب با حجم نیاز دانشآموزان نیست یا اصلاً وجود ندارند.
وظیفه نظارت بر بوفه مدرسه بر عهده کیست؟
از سوی دیگر یکی از پرسشهای کلیدی این است که تا چه حد مدیران مدارس بر فعالیت بوفهها نظارت دارند. بر اساس آییننامه وزارت آموزشوپرورش، بوفههای مدارس باید تحت نظارت مستقیم مدیر و انجمن اولیا و مربیان فعالیت کنند و تنها مجاز به عرضه مواد غذایی سالم و تأییدشده هستند. فهرستی از خوراکیهای مجاز نیز هر ساله توسط وزارت بهداشت منتشر میشود. اما در عمل، این دستورالعملها اغلب نادیده گرفته میشوند. البته این بیتوجهی هم دلایل متعددی دارد.
– مشکلات اقتصادی: بسیاری از مدارس برای تأمین بخشی از هزینههای جاری خود، بوفه را به پیمانکار یا یکی از کارکنان اجاره میدهند و بیشتر به درآمد آن توجه دارند تا کیفیت محصولات.
– کمبود نیروی نظارتی: با توجه به تعداد زیاد مدارس، امکان بازرسی مستمر و دقیق از سوی ادارات آموزشوپرورش یا مراکز بهداشت وجود ندارد.
– بیتوجهی برخی مدیران: برخی مدیران، بهویژه در مدارس غیرانتفاعی، بوفه را منبع درآمد میبینند و کمتر دغدغه سلامت دانشآموزان را دارند.
بوفه مدارس در دیگر کشورها
نگاهی به تجربه سایر کشورها نشان میدهد که با سیاستگذاری صحیح میتوان بوفه مدارس را به فرصتی برای ترویج تغذیه سالم تبدیل کرد.
ژاپن: در اغلب مدارس، بوفه وجود ندارد بلکه وعده غذایی گرم و سالم برای همه دانشآموزان تدارک دیده میشود. منوی این وعدهها با نظر متخصصان تغذیه طراحی میشود.
انگلستان: فروش نوشابههای گازدار و تنقلات پرچرب در مدارس ممنوع است و تنها میوه، سبزیجات و میانوعدههای کمکالری عرضه میشوند.
استرالیا: هر ایالت لیستی از خوراکیهای مجاز و غیرمجاز منتشر میکند و مدارس موظف به رعایت آن هستند. تخلف مدارس میتواند به جریمه یا محرومیت منجر شود.
- برچسب ها:
