شنبه‌ها تعطیل شوند یا نه؟ نبرد دیدگاه‌ها در مجادله موافقان و مخالفان” / “دیالوگ دو پارلمان؛ سرنوشت شنبه‌ها در تارازوی تعطیلات
به گزارش تجارت‌نیوز، این مصوبه هنوز تا قانون شدن فاصله دارد، ولی بخش خصوصی تصویب آن را یک دستاورد در حوزه تعامل بخش خصوصی با قانون‌گذار می‌داند. اما موافقان و مخالفان دقیقاً چه می‌گویند؟ راه پرداخت در این گزارش با یکی از مخالفان اصلی تعطیلی شنبه و سه نفر از موافقان این طرح در اتاق بازرگانی گفت‌وگو کرده است.
محمدرضا میرتاج‌الدینی، نماینده مجلس می‌گوید ما با نیمی از جهان بیش از ۱۲ ساعت اختلاف ساعت داریم و بیشتر مراودات ما با کشورهای مسلمان همسایه است که برای مراوده با آنها نیازی به تعطیلی شنبه نیست.
علی شریعتی، عضو اتاق بازرگانی ایران و یکی از تجار فعال در مسیر تجاری ایران و عراق؛ جلیل جلالی‌فر، عضو اتاق بازرگانی روسیه و علی کلاهی، عضو اتاق ایران هر سه از تعطیلی روز شنبه دفاع کرده‌اند. به گفته این فعالان بخش خصوصی که دو نفر از آنها در دو مسیر از مهمترین مسیر‌های تجاری کشور فعال هستند، تعطیلی پنجشنبه به معنای قطع ارتباط ایران با کشورهای جهان برای مدت چهار روز بوده که ضربه مهلکی به اندک سهم تجاری باقی‌مانده ایران در جهان وارد می‌کرد.
در جلسه علنی چهارشنبه ۲۶ اردیبهشت‌ماه، مجلس شورای اسلامی گزارش کمیسیون اجتماعی درباره لایحه اصلاح ماده ۸۷ قانون مدیریت خدمات کشوری که مربوط به تغییر تعطیلی پنجشنبهها به شنبه است را در دستور کار قرار داد و نمایندگان با تعطیلی شنبه‌ها و همچنین کاهش ساعت کاری کارمندان دولت به ۴۰ ساعت در هفته طبق مصوبه کمیسیون اجتماعی موافقت کردند. این مصوبه در صورت تأیید شورای نگهبان، اجرایی خواهد شد.
ماجرای لایحه تعطیلی شنبه چیست؟
مجلس در جریان بررسی گزارش شور دوم کمیسیون اجتماعی در مورد لایحه اصلاح ماده (۸۷) قانون مدیریت خدمات کشوری پس از استماع نظر موافقان و مخالفان با پیشنهاد میرتاج الدینی مبنی بر تعطیلی پنجشنبهها، با ۷۵ رأی موافق، ۱۳۲ رأی مخالف و پنج رأی ممتنع از مجموع آرای ۲۱۷ نماینده حاضر در جلسه مخالفت کرد و به این ترتیب تعطیلی پنجشنبه رأی نیاورد و مصوبه کمیسیون درباره تعطیلی شنبه تأیید شد.
این لایحه با هدف کاهش ساعات کاری و افزایش روز‌های تعطیلی به دو روز در هفته از اسفندماه سال ۱۴۰۲ در دستور کار کمیسیون اجتماعی مجلس قرار گرفت و ابتدا روز دوم تعطیل در هفته را روز پنجشنبه در نظر گرفته بود؛ تصمیمی که به درخواست صریح فعالان بازار و وزارت امور خارجه تغییر کرد. نظر کارشناسی اتاق بازرگانی به‌عنوان متولی اصلی تجارت خارجی کشور این بود که اگر پنجشنبه تعطیل شود، در مجموع چهار روز تعطیلی با دنیا داریم که سالانه نزدیک به ۲۲ میلیارد دلار در مناسبات اقتصادی کشور تأثیر منفی می‌گذارد.
از نظر اتاق بازرگانی ایران، با توجه به شاخص‌های اقتصادی کشور و ارتباط ما با کشورهای همسایه و اعمال تحریم‌هایی که ما را مجبور به انجام تعاملات اقتصادی و بانکی با چندین واسطه می‌کند و نمی‌توانیم مانند سایر کشور‌ها کار‌های روتین و مناسبات بانکی‌مان را انجام دهیم، ضرر تعطیلی پنجشنبهها بیش از اینها هم خواهد بود؛ بنابراین اتاق بازرگانی پیشنهاد مشخصی برای تعطیلی شنبه به جای پنجشنبه داشت.
این درخواست اتاق بازرگانی در نامه‌هایی به سران کشور اعلام شد. رئیس اتاق ایران در نامه‌های جداگانه به دفتر مقام معظم رهبری، رئیس‌جمهور و رئیس مجلس، برنامه‌ریزی و همراهی برای مطابق‌سازی تعطیلات آخر هفته با تعطیلات جهانی را خواستار شده بود.
اوایل اردیبهشت‌ماه وزارت امور خارجه هم تحلیل مشابهی ارائه داد. اگرچه سخنگوی وزارت امور خارجه در روز‌های گذشته گفته که پیشنهادی برای تعطیلی شنبه‌ها یا پنجشنبهها نداشتیم، اما در هفته نخست اردیبهشت‌ماه محمداسماعیل صادقی، معاون اداره گذرنامه و روادید وزارت امور خارجه نشستی با جمعی از فعالان اقتصادی بخش خصوصی در اتاق بازرگانی تهران داشت و در همین جمع اعلام کرد وزارت امور خارجه با تحلیل و بررسی شرایط اقتصادی، تعطیلی شنبه را به دولت پیشنهاد داده و در این‌باره همسو با نظر بخش خصوصی و اتاق بازرگانی است.
صادقی با بیان اینکه اضافه شدن روز‌های پنجشنبه به ایام تعطیلی پایان هفته کشور، برای بخش اقتصاد و تجارت کشور زیان به همراه خواهد داشت و عاملی بازدارنده برای سرمایه‌گذاری است، تصریح کرد که وزارت امور خارجه، تعطیلی جمعه و شنبه را به دولت پیشنهاد داده است.
اما این لایحه جنجال زیادی به دنبال داشت. مخالفت برخی نمایندگان با تعطیل شدن شنبه به جای پنجشنبه بر دو استدلال بنا شده بود؛ تعطیلی روز شنبه به لحاظ فرهنگی قرابت ندارد و تعطیلی پنجشنبه یا شنبه هم هیچ تفاوتی در روند تجارت خارجی ایران ایجاد نمی‌کند؛ بنابراین چرا باید روزی که قرابت فرهنگی ندارد را تعطیل کرد؟
«راه پرداخت» در این گزارش با یکی از مخالفان اصلی تعطیلی شنبه و سه نفر از موافقان این طرح در اتاق بازرگانی گفت‌وگو کرده است.
مخالفان تعطیلی شنبه چه می‌گویند؟
محمدرضا میرتاج‌الدینی در گفت‌وگو با راه پرداخت ابتدا به دعوای تعطیلی شنبه یا پنجشنبه از منظر اقتصادی و تجاری نگاه کرده است. او می‌گوید: «موافقان تعطیلی شنبه عمدتاً از طیف فعالان اقتصادی و تجاری بودند. حرف آنها این بود که مراودات تجاری ما با جهان، با توجه به اینکه شنبه و یکشنبه در بیشتر نقاط جهان تعطیل است، دچار مشکل می‌شود.»
تعطیلی شنبه افت کاری در ایران خواهد داشت
میرتاج‌الدینی در پاسخ به این فعالان اقتصادی می‌گوید: «اولاً شنبه در ایران چه تعطیل باشد و چه نباشد، به ارتباط ما با جهان آسیب نمی‌زند، اما در داخل اثرگذار است، چون شنبه روز آغاز کار است و اگر تعطیل شود، با افت کاری و تولید در داخل مواجه خواهیم بود.»
این نماینده مخالف تعطیلی شنبه‌ها می‌گوید تعطیل شدن شنبه منجر به افت تولید در کشور؛ به‌ویژه در واحد‌های خرد خواهد شد چون شرکت‌های عمده بزرگ ارتباطات جهانی دارند، ولی بیشتر شرکت‌های ما شرکت‌های داخلی هستند.
با تعطیلی شنبه، پنجشنبه نیمه‌تعطیل می‌شود
میرتاج‌الدینی دلیل دیگر مخالفت خود با تعطیلی شنبه را موضوع نیمه‌تعطیل شدن پنجشنبه خوانده است.
او می‌گوید حتی در صورت تعطیل شدن شنبه، پنجشنبه نیمه‌تعطیل است؛ یعنی نیمه‌تعطیلی پنجشنبه کم نمی‌شود، بلکه کم‌کم ایام تعطیل ما سه روز خواهد شد. بسیاری از مردم جمعه و شنبه به مسافرت می‌روند و سفر را از روز پنجشنبه آغاز می‌کنند.
کشورهای جهان گاه حتی یک ساعت اداری یکسان ندارند، چرا باید تعطیلات آخر هفته‌مان را یکی کنیم؟
این نماینده مجلس سومین علت مخالفت خود را موضوع مراودات تجاری ایران با جهان خوانده است.
میرتاج‌الدینی اظهار می‌دارد: «مراودات تجاری را نباید به روز‌های کاری و اداری محدود کرد. همین الان عمده تجارت، مجازی است و فناوری اطلاعات گسترده شده و اقتصاد دیجیتال حرف اول را می‌زند؛ بنابراین لازم نیست تعطیلات را با جهان یکی کنیم که مبادلات تجاری داشته باشیم.»
او می‌گوید: «کشورهای مختلف نه‌تنها تعطیلات‌شان یکی نیست، بلکه ساعت‌هایشان هم با هم منطبق نیست. برای مثال چین با آمریکا که حجم تجارتش ۱۵۰۰ میلیارد دلار و ۲۵برابر تجارت با ماست، چطور تجارت می‌کند؟ آنها نه یک روز، بلکه یک ساعت مشترک اداری هم ندارند و اگر در چین روز است در آمریکا شب است.»
عمده تجارت با کشورهای مسلمان است، نیازی به تغییر روز تعطیل نیست
میرتاج‌الدینی بیان می‌کند: «۸۵ درصد تجارت خارجی ایران با ۱۰ کشور منطقه و کشورهای اسلامی مانند ترکیه، پاکستان و کشورهای عربی است. تنها سه درصد مبادلات ما با اروپاست که شنبه و یکشنبه تعطیل هستند.»
تعطیلی بانک‌ها تغییر نخواهد کرد
میرتاج‌الدینی می‌گوید: «نکته مهم بعدی این است که ساعت کار بانک‌ها قرار نیست تغییر کند. بانک‌ها استثنای این تعطیلات جدید هستند؛ بنابراین مراودات بانکی تغییر نمی‌کند.»
او ادام می‌دهد: «مبادلات ما با دنیا دو چیز است؛ کالا و پول. در مورد مراودات پولی که بانک‌ها تعطیل نمی‌شوند. در مورد مراودات کالایی هم گمرکات هفت روز هفته کار می‌کنند و روز جمعه هم مبادلات انجام می‌شود. می‌توانیم برای گمرک شیفت اضافی بگذاریم.»
این نماینده مجلس می‌گوید: «این همه سروصدایی که در مورد این لایحه ایجاد شد، پروپاگاندای رسانه‌ای است و هیچ اثری بر اقتصاد کشور ندارد و اگر هم داشته باشد یا خیلی اندک است یا اساساً مضراتش بیشتر است.»
تعطیلی شنبه با مبانی فرهنگی ایران مغایر است
این نماینده مخالف تعطیلی شنبه‌ها می‌گوید: «تعطیلات در هر کشوری مبانی فرهنگی، اجتماعی و سیاسی عمیق دارد و با یک مصوبه قانونی قابل تغییر نیست. پنجشنبهها هم یک عرف اجتماعی دارد که حتی اگر شنبه‌ها تعطیل شوند، عرف پنجشنبه سر جای خودش است؛ بنابراین باید به مسائل فرهنگی هم توجه کنیم. هر تصمیم اقتصادی باید پیوست فرهنگی داشته باشد، وگرنه جامعه اقبال نمی‌کند.»
این نماینده اظهار می‌کند که قانونی شدن این مصوبه منوط به تصمیم دستگاه‌های بالاتر یعنی شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام است.
او توصیه می‌کند که در این مورد نظر جامعه هم بررسی شود، چون در نهایت بخش خصوصی از هیچ کدام از این قوانین تبعیت نمی‌کند و گاه حتی جمعه‌ها هم کار می‌کنند.
این نماینده مجلس خطاب به تشکل‌های تجاری و اقتصادی که پیشنهاد تعطیلی شنبه را به کمیسیون داده بودند، می‌گوید که آیا حاضرند شنبه کارخانه‌هایشان را تعطیل کنند یا نه؟
میرتاج‌الدینی به بخش دیگر این مصوبه یعنی کاهش چهارساعته ساعات کاری به نفع کارگران و کارمندان هم اشاره کرده و گفته با کاهش ساعت کاری موافق است.
موافقان تعطیلی شنبه چه می‌گویند؟
جلیل جلالی‌فر، عضو اتاق بازرگانی ایران و روسیه به راه پرداخت می‌گوید: «تعطیلی روز شنبه یکی از مواردی بود که همواره مورد درخواست بخش خصوصی قرار می‌گرفت.»
کاهش هر روز تعطیل در تجارت خارجی مؤثر است
جلالی‌فر ادامه می‌دهد: «برای تجارت خارجی، هر روز تعطیلی که کم شود اثرگذار است و به همین دلیل این درخواست، مطالبه همه تولیدکنندگان و تجار بخش خصوصی بوده است.»
او در مورد نقد مذهبی به تعطیلی شنبه هم می‌گوید: «جمعه قرار نیست تغییری داشته باشد و نماز جمعه سرجایش است. در این قانون جدید قرار شده پنجشنبه روز کاری باشد که اثرش بر تجارت خیلی زیاد است. در بررسی مزایای این طرح حتی لازم نیست فعالیت بانک‌ها را هم مدنظر قرار دهیم، چون بیشترین مشکل ما مسئله حضور کارکنان و مذاکره است.»
دولت الکترونیک نداریم که هر روز هفته کار کند
جلالی‌فر با اشاره به نقد مخالفان تعطیلی روز شنبه و استناد آنها به تجارت الکترونیک در تمام ایام هفته توضیح می‌دهد: «درست است که سیستم‌ها الکترونیک است، اما کسانی که از مجلس و دولت الکترونیک حرف می‌زنند، یک پکیج کامل الکترونیک را به من نشان بدهند که درست کار کند. ما دولت الکترونیک نداریم. از طرف دیگر پنجشنبه و جمعه، طرف خارجی می‌خواهد مذاکره کند. کارمندان در این دو روز نیستند و آن طرف هم شنبه و یکشنبه حضور ندارند. شاید در این فاصله با مدیر بتوانیم مذاکره کنیم، اما کار‌های اداری پیش نمی‌رود، چون کارمندان سر کار نیستند.»
او با انتقاد از عملکرد نمایندگان مخالف تعطیلی شنبه می‌گوید: «آقایان اطلاعات‌شان کامل نیست و با واژگان و سیستم تجارت و مذاکره آشنایی ندارند.»
تصویب تعطیلی شنبه، موفقیت بخش خصوصی بود
علی شریعتی، عضو اتاق بازرگانی ایران هم به راه پرداخت می‌گوید: «اتفاقی که امروز در صحن مجلس افتاد، فارغ از موضوع جلسه، موفقیتی برای بخش خصوصی بود. اتاق بازرگانی طبق قانون اساسی مشاور سه قوه است. ما شاهد طرحی بودیم که به پیشنهاد دولت به کمیسیون اجتماعی رفت و تعطیلی پنجشنبه را تصویب کرد. از آن تاریخ اتاق بازرگانی و فعالان اقتصادی از هر تریبونی که داشتند برای بیان نظر کارشناسی شان استفاده کردند.»
به گفته شریعتی، ماحصل این تلاش، تغییر مصوبه‌ای بود که بدون مشورت بخش خصوصی تصویب شده بود. مثل خیلی از قوانین که خلق‌الساعه توسط افرادی که نهایت تجربه‌شان کارمندی دولت و معلمی بوده و وارد مجلس شدند یا پست گرفتند، تصویب می‌شود.»
او تأکید می‌کند: «این موفقیتی برای ما بود. هر اتفاقی که برای این مصوبه بیفتد، در وهله نخست باید بدانید بخش خصوصی توانسته جلوی یک قانون غیرکارشناسی را بگیرد.»
سهم ایران از اقتصاد جهان کمتر از نیم درصد است
شریعتی درباره اختلافات بر سر تعطیلی پنجشنبه یا شنبه می‌گوید: «شما یک وقت راجع به عربستان حرف می‌زنید که ۱۰برابر کل تراز تجاری ایران را دارد. یا اماراتی که تنها یک ایرلاینش ۴.۶ میلیارد دلار در یک سال سود می‌دهد. یک موقع هم در مورد ایران حرف می‌زنید که با وجود این همه منابع طبیعی و موقعیت جغرافیایی، به‌واسطه تحریم و لجبازی با دنیا، گوشه رینگ افتاده و سهمش در اقتصاد دنیا به زیر پنج درصد رسیده است.»
این فعال اقتصادی بخش خصوصی می‌گوید: «ما عددی نیستیم که تعیین‌کننده باشیم. جهان از نظر مالی ما را قبول ندارد، چون عضو اف‌ای‌تی‌اف نیستیم، همچنین سوییفت و تراکنش مالی هم نداریم. ما فقط برای بقا تلاش می‌کنیم.»
روزی ۱۰ بار باید وی‌پی‌ان را خاموش و روشن کنیم تا با مشتری خارجی حرف بزنیم
شریعتی می‌گوید: «به مباحث دینی کاری ندارم. اما وقتی کسی در ایران شبکه‌های مجازی را محدود می‌کند، می‌گوید ما بله و سروش داریم؛ یعنی متوجه نمی‌شود که یک فعال اقتصادی در روز باید از آقازاده‌ها وی‌پی‌ان بخرد و بیش از ۱۰ بار وی‌پی‌ان را روشن و خاموش کند تا با مشتری‌های خارجی‌اش حرف بزند.»
این عضو اتاق بازرگانی می‌افزاید: «ما که با سیلی صورت خودمان را سرخ می‌کنیم، پس حداقل باید این راه را کمی هموار کنیم. کسی که با خارج ارتباطی ندارد، حق دارد از این دشواری‌ها مطلع نباشد، ولی باید بداند این دلاری که وارد کشور می‌شود توسط تجاری است که مشکلاتی دارند.»
این فعال اقتصادی ادامه می‌دهد: «آقایان به ما می‌گویند ما ظالمانه و یک‌طرفه تحریم شده‌ایم. خب چرا چیزی که می‌توانید را حل نمی‌کنید؟ چرا باید فاصله را با جهان بیشتر کنیم؟ کاری که می‌توانید بکنید این است که تعطیلات را با جهان هماهنگ کنید.»
چرا فقط ما با تعطیلی شنبه مخالفیم و کشورهای مسلمان همسایه موافقند؟
شریعتی در مورد کشورهای همسایه هم می‌گوید: «ما در منطقه خاورمیانه‌ای هستیم که همه کشورهای اطراف اکثراً مسلمانند (و شنبه‌ها تعطیل هستند)، آیا فقط برداشت ما صحیح است؟ چرا آنها شنبه را تعطیل کرده‌اند؟ سایر کسانی که ساعت‌شان با ما در منطقه یکی است و مسلمانند، نماز جمعه و عبادت ندارند؟ فقط ما بلدیم؟ چرا نمی‌گویند دبی و قطر که در همین ساعت منطقه ما هستند، شنبه تعطیلند؟»
استدلال تجارت آنلاین در مخالفت با تعطیلی شنبه عجیب است
شریعتی تأکید می‌کند: «بانک یکی از ارکان مهم ارتباط با دنیاست. هرچه بیشتر باز باشد، بهتر است. اما دوستانی که می‌گویند کار ما با دنیا آنلاین است، استدلال جالبی دارند. مثل این است که بگوییم اپلیکیشن بانک را روی گوشی داریم، پس چه نیازی به بانک هست؟ انجام درخواست‌های روزمره با جوش دادن معامله در خارج که به مذاکره و دریافت تسهیلات نیاز دارد فرق می‌کند.»
اینکه بگویند شنبه تعطیلی یهودیان است خنده‌دار است
علی کلاهی، مدیرعامل یک کارخانه تولید کابل در گفت‌وگو با راه پرداخت استناد مخالفان تعطیلی شنبه به مبانی دینی را زیر سؤال برده است.
او می‌گوید: «مخالفان می‌گفتند روز شنبه روز تعطیلی یهودیان است که بسیار حرف خنده‌داری است. بسیاری از مناسک دینی ما به دین یهود نزدیک است و این دو دین شباهت‌های بسیاری به هم دارند. اکثر کشورهای اسلامی جمعه و شنبه و حتی شنبه و یکشنبه تعطیل هستند و تعطیلات پنجشنبه و جمعه به معنی از دست رفتن چهار روز در مبادلات تجاری است.»
شرکت‌های بزرگ همین الان هم جمعه و شنبه تعطیلند و این خانواده‌ها را دچار دوگانگی کرده است
به گفته کلاهی، بسیاری از شرکت‌های ایرانی که سهام‌دار خارجی دارند یا با اروپا کار می‌کنند، همین الان هم جمعه و شنبه تعطیلند و این دوگانه‌ای برای خانواده‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌ها ایجاد کرده که دوگانه بدی است.
- برچسب ها: تعطیلی ادارات
