راز و رمز جوکر: قهرمان نقاب‌دار روبرو با بی‌شمار ترین دشمن‌اش

چهره‌ی سفید، موهای سبز، لب قرمز… و لبخندی ترسناک‌تر از هر اخمی. این‌ها ظاهر جوکر را تشکیل می‌دهند که در جایگاه بزرگ‌ترین دشمن بتمن قرار می‌گیرد. از آن جایی که خود شوالیه‌ی تاریکی یکی از ویژه‌ترین قهرمانان دنیای کمیک‌ها به شمار می‌آید، باید بسیار خاص باشید که از بین همه‌ی ویلن‌های او تبدیل به بزرگ‌ترین دشمنش شوید. بدون تردید جوکر همان شخصیت ویژه است.

در این نوشتار شما را با جوکر دنیای دی‌سی آشنا می‌کنیم؛ جنایتکاری که در شهر فاسد گاتهام مایه‌ی ترس همه می‌شود، از شهروندان و نیروهای امنیتی گرفته تا حتی دیگر تبهکارانی که در این شهر جای خوش کرده‌اند.

رونماییشماره‌ی ۱ کمیک Batmanتاریخ رونماییماه آوریل سال ۱۹۴۰فرانچایزDCآفرینندگانبیل فینگر (Bill Finger)
باب کین (Bob Kane)
جری رابینسون (Jerry Robinson)نام‌هاجوکر (Joker)
شاهزاده‌ی دلقکی جنایت (The Clown Prince of Crime)
هارلکن بیزاری (The Harlequin of Hate)
ایس آو نیوز (The Ace of Knaves)
مستر جی (Mr. J)
پودین (Puddin’)
رد هود (Red Hood)

جوکر کیست؟

جوکر یکی از ویلن‌های دنیای دی‌سی به شمار می‌آید. این کاراکتر یکی از تبهکاران پرشماری‌ست که در شهر گاتهام فعالیت می‌کنند و مایه‌ی دردسر شوالیه‌ی تاریکی می‌شوند. جرایم او به اندازه‌ی پردردسر هستند که از جوکر به عنوان بزرگ‌ترین دشمن بتمن یاد می‌شود.

اینم حقیقت سرد و سخت بتز… من چون دیوونه‌م ازت بیزار نیستم… من چون ازت بیزارم دیوونه‌م.

جوکر در شماره‌ی ۳ کمیک Batman: Cacophony

سرگذشت جوکر

جوکر در شماره‌ی ۱ کمیک Batman (برای دیدن اندازه‌ی کامل روی تصویر تپ/کلیک کنید)

جوکر نخستین بار در شماره‌ی ۱ کمیک Batman به عنوان یکی از تبهکاران شهر گاتهام به دنیای بتمن وارد شد. در این ماجرا او یک جنایتکار با ظاهر و گریم دلقکی بود که از پیش خبر کشتارها و دزدی‌های خود را به گوش مردم می‌رساند و با این که پلیس هر آن چه از دستش برمی‌آمد را انجام می‌داد ولی این تبهکار در پایان به هدف خود می‌رسید و قربانیانش را با یک لبخند روی چهره‌شان به کام مرگ می‌فرستاد.

موفقیت‌های جوکر باعث شد تا نه تنها پلیس بلکه بتمن و رابین و حتی دیگر مجرمان شهر هم تلاش برای شکست دادنش کنند ولی او به تنهایی از تله‌ها و رویارویی‌های با آن‌ها پیروز بیرون می‌آمد. در پایان، این همکاری دو نفره‌ی شوالیه‌ی تاریکی و پسر شگفت‌انگیز بود که منجر به شکست و به زندان افتادن دلقک گاتهام شد.

درباره‌ی اوریجین خود کاراکتر، این که پیش از جنایتکار شدن و دگرگونی‌هایش که بود و چه می‌کرد، روایت‌های گوناگونی نقل شده است. برخی باور دارند که هیچ کدام از این داستان‌ها واقعیت ندارند. شماری هم معتقد هستند ریشه‌های جوکر فرای یک روایت ساده قرار می‌گیرد.

با همه‌ی این اوصاف اما می‌توان گفت سرگذشتی که در Batman: The Killing Joke از جوکر به نمایش درآمد بیش از هر مورد دیگری بین هواداران پذیرفته شده است. در این کمیک که اوریجین جوکر را در چهارچوب فلش‌بک‌هایی روایت می‌کند، او به عنوان یک کمدین شکست‌خورده به نمایش درمی‌آید که برای تأمین نیازهای خانواده‌اش مجبور می‌شود همراه چند مجرم در یک دزدی از کارخانه‌ای شود.

این سرقت بر اساس برنامه پیش نمی‌رود تا نه تنها پلیس بلکه شوالیه‌ی نگهبان گاتهام هم سر برسد. مجرمانی که جوکرِ آینده را همراه خود آورده بودند، ظاهرش را به گونه‌ای تغییر دادند تا دیگران گمان کنند او رئیسشان است. بنابراین بتمن به سراغش می‌رود که پیامد آن پرت شدن او درون مایعات شیمیایی کارخانه است. این مواد شیمیایی نه تنها ظاهرش بلکه درونش را دگرگون می‌کنند تا سرانجام جوکر با خنده‌های ترسناک پدید آید.

ویژگی‌ها و توانایی‌های جوکر

از آن جایی که شوالیه‌ی شنل‌پوش یکی از همه‌فن‌حریف‌ترین قهرمانان دنیای کمیک‌ها به شمار می‌آید که کم‌وبیش توانایی رد شدن از هر چالشی را دارد، پس بزرگ‌ترین دشمن او نیز نباید در رویارویی با او کم آورد و کسی باشد که بتواند مشکلاتی از هر جنس برایش ایجاد کند.

برای همین جوکر را می‌توان به چشم بازتابی تاریک از بتمن دید. در حالی که خفاش گاتهام تیره می‌پوشد، خودش را وقف برقراری عدالت کرده است و در جبهه‌ی نیکی قرار دارد، دلقک گاتهام با ظاهر رنگارنگ خود مأمور آشوب به شمار می‌آید که در سوی پلیدی‌ها قرار می‌گیرد.

به همان اندازه که بروس وین در زمینه‌های گوناگون، از مبارزات و علوم گرفته تا استفاده از ابزارهای ویژه و داشتن نقشه‌های فراوان، شاهزاده‌ی دلقکی جنایت هم پابه‌پای او مهارت‌های مختلفی به دست آورده است. این شخصیت با این مهارت‌ها می‌تواند دشمنانش را از نظر ذهنی، روحی و فیزیکی به دردسر بیندازد. بدین گونه، در تقابل‌هایش با بتمن و خانواده‌ی خفاشی‌اش دشوارترین چالش‌ها را پیش می‌آورد و حتی اگر در شکست دادن آن‌ها موفق نباشد، دست‌کم به مرز شکست می‌کشاندشان.

برگردان‌های جوکر

جوکر (با بازی هیث لجر) در فیلم The Dark Knight (ساخته‌ی کریستوفر نولان)

به همان اندازه که شوالیه‌ی نگهبان برای برگردان‌ها و اقتباس‌ها مورد توجه است، سازندگان دوست دارند شاهزاده‌ی دلقکی گاتهام را نیز در آثار خود داشته باشند. بدین گونه لیست بلندبالایی از برگردان‌های جوکر پدید می‌آید.

اگر بخواهیم به سراغ برجسته‌ترین آثار با حضور جوکر برویم، می‌توان از دنیای بازی‌های ویدیویی آغاز کرد که مهم‌ترین استفاده از این شخصیت مربوط به سری بازی‌های بتمن آرکهام، سری بازی‌های اینجاستیس، سری بازی‌های لگو و همچنین سری بازی‌های بتمن تلتیل می‌شود.

آثار انیمیشنی هم برگردان‌های مهمی از دلقک گاتهام داشته‌اند. از همه برجسته‌تر باید از Batman: The Animated Series اسم برد که نه تنها یکی از برترین ساخته‌ها از دنیای بتمن به شمار می‌آید بلکه باعث شد تا مارک همیل برای نخستین بار صداپیشگی جوکر را بر دوش بگیرد. این بازیگر و صداپیشه پس از Batman: The Animated Series برای دهه‌ها صداپیشگی جوکر را در بازی‌های ویدیویی و ساخته‌های انیمیشنی ایفا کرد.

جوکر در دنیای لایو اکشن نیز بسیار سرشناس به شمار می‌آید. پس از این که سزار رومرو تبدیل به نخستین بازیگری شد که برای سریال Batman سال ۱۹۶۶ و فیلمی بر اساس این سریال نقش کامل جوکر را در اثری لایو اکشن ایفا می‌کند، نوبت به جک نیکلسون رسید تا در فیلم Batman سال ۱۹۸۹ ایفاگر نقش شاهزاده‌ی دلقکی جنایت در برابر بتمن مایکل کیتون باشد.

پرآوازه‌ترین حضور این کاراکتر در دنیای فیلم‌ها مربوط به دومین اثر از سه‌گانه‌ی شوالیه‌ی تاریکی کریستوفر نولان می‌شود. هیث لجر در فیلم The Dark Knight مقابل بتمن کریستین بیل قرار گرفت و به خاطر این ایفای نقش خود برنده‌ی جایزه‌ی اسکار شد. دیگر بازیگری که با ایفای نقش دلقک گاتهام جایزه‌ی اسکار را به دست آورد واکین فینیکس است که در فیلم Joker سال ۲۰۱۹ به بازی جوکر پرداخت. این بازیگر همچنین در دنباله‌ی این فیلم با نام Joker: Folie à Deux همراه هارلی کویین لیدی گاگا شد.

از بیل فینگر، باب کین و جری رابینسون به عنوان آفرینندگان جوکر یاد می‌شود که در ماه آوریل سال ۱۹۴۰ و شماره‌ی ۱ کمیک Batman رونمایی شد.

ماجراهای فراوانی درباره‌ی تغییر ظاهر شاهزاده‌ی دلقکی روایت شده است ولی محبوب‌ترین آن‌ها افتادنش به درون مواد شیمیایی‌ست که نه تنها ظاهرش بلکه ذهن او را نیز دگرگون کرد.

جوکر یک بازتاب تیره از خود بتمن است. همان گونه که شوالیه‌ی تاریکی خوش را وقف برقراری عدالت و مبارزه با جنایت کرده است، دلقک رنگارنگ به عنوان یک تبهکار، مأمور آشوب گاتهام محسوب می‌شود.