ریز موضوع! حذف مشق شب و ایجاد جنجال فرهنگی

حذف مشق شب در جامعه ایرانی به عنوان یکی از موضوعات جنجالی در حوزه فرهنگ و آموزش مطرح شده است. این مسئله به دلیل اهمیت و تأثیر آن بر زندگی دانش‌آموزان و فرهنگ تحصیلی کشور، مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. از یک سو، برخی از افراد معتقدند که حذف مشق شب می‌تواند باعث استراحت بیشتر دانش‌آموزان، کاهش فشار و استرس آموزشی و افزایش عملکرد تحصیلی آن‌ها شود. از سوی دیگر، برخی دیگر اعتقاد دارند که مشق شب از مهارت‌ها و توانمندی‌های دانش‌آموزان در حل مسائل و تقویت یادگیری آن‌ها حائز اهمیت است و حذف آن می‌تواند منجر به کاهش عمق دانش و مهارت‌های آن‌ها شود. این جنجال فرهنگی نشان‌دهنده اهمیت برقراری تعادل و توازن در سیاست‌های آموزشی و فرهنگی جامعه است تا به بهترین شکل از توانمندی‌های دانش‌آموزان استفاده شود و بهره‌وری در فرایند آموزش و پرورش افزایش یابد.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از یورونیوز، دونالد توسک، نخست وزیر لهستان از زمان روی کار آمدن در ماه دسامبر ۲۰۲۳، مجموعه‌ای از اصلاحات را آغاز کرده که بخشی از آن به هدف از بین بردن دستگاه دولتی ساخته شده توسط دولت قبلی حزب راستگرای قانون و عدالت است.

اواخر سال گذشته، دولت توسک حقوق معلمان را که مدت‌ها بود از شرایط کاری خود شکایت داشتند، ۳۰ درصد افزایش  داد. وزارت آموزش و پرورش دولت او همچنین دست به تغییر برنامه‌های درسی در مدارس زده و به عنوان مثال، تعداد ساعات کلاس‌های علوم دینی را کاهش می‌دهد. همچنین قرار است بخش‌هایی از دروس تاریخ و ادبیات، به ویژه آثار ژان پل دوم، پاپ لهستانی که در چهارچوب برنامه‌های افراطی ملی‌گرایانه و محافظه کار حزب حاکم پیشین ترویج می‌شد، از کلاس‌های درس حذف شود.

مدارس در لهستان مطمئناً به کمک نیاز دارند. پس از قرنطینه‌های دوران کرونا، چالش بعدی این مدارس استقبال از بزرگترین گروه کودکان اوکراینی در اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲ بود که به همراه خانواده‌هاشان از جنگ تمام عیار روسیه گریخته بودند.

با این حال در مورد اینکه آیا حذف تکالیف دانش‌آموزان در منزل باعث بهبود اوضاع می‌شود یا نه، توافق اندکی وجود دارد. پرزمیسلاو چارنک، وزیر پیشین آموزش و پرورش از حزب قانون و عدالت، طبعا منتقد این اقدام است. او به روزنامه فایننشال تایمز می‌گوید با بیان این مثل لاتینی که «تکرار مادر یادگیری است»، می‌گوید تکلیف شب «اصل شناخته شده و طبیعی آموزش کلاسیک» است و با ممنوعیت تکلیف این موضوع نادیده گرفته می‌شود.

توماژ گاژدروویچ از مؤسسه پژوهش‌های آموزشی لهستان که تحت نظارت وزارت آموزش و پرورش است، تأکید می‌کند که «مقررات جدید ممنوعیت نیست، بلکه صرفا یک محدودیت و تغییر است» تا تکالیف منزل برای دانش‌آموزان «مؤثرتر» شود. در چهار سال آخر ابتدایی، معلمان همچنان مجازند به دانش‌آموزان تکلیف شب بدهند، اما انتخاب روش با آنهاست و تکالیف نمره‌گذاری نمی‌شود.

کودکان لهستانی از سن هفت سالگی به مدرسه می‌روند و مقطع ابتدایی در این کشور ۸ سال است.

بر پایه پژوهشی که «برنامه ارزیابی بین‌المللی دانش‌آموزان (پیزا)» انجام داده است، در کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی نوجوانان ۱۵ ساله به طور متوسط ۱.۵ ساعت در روز را برای انجام تکالیف می‌گذرانند، در حالی که این میزان در لهستان ۱.۷ ساعت است.

سازمان توسعه و همکاری اقتصادی گفته است که بر پایه همان پژوهش، میانگین نمرات کودکانی که زمان بیشتری را برای مشق شب اختصاص می‌دهند، پایین‌تر از بقیه است.

اما میاکو ایکدا، تحلیلگر ارشد در اداره آموزش سازمان توسعه و همکاری اقتصادی می‌گوید: «با داده‌های پیزا، ما نمی‌توانیم استنتاج علّی بگیریم و نتایج لزوماً نشان نمی‌دهد که صرف زمان بیشتر برای انجام تکالیف منجر به نمرات پایین‌تر می‌شود».

باربارا نوواکا، وزیر آموزش و پرورش لهستان، به ویژه با این توجیه که دانش‌آموزان «متقلب» برای انجام تکالیف خود از چت جی‌پی‌تی کمک می‌گیرند، از تصمیم دولت برای حذف مشق شب دفاع کرده است. او «بحران روانی جوانان» را به «مطالعه بیش از حد و استرس زیاد» نسبت داده است.

نواکا در مورد تکالیف خانه موضوع نابرابری اجتماعی را هم مطرح کرده و گفته است کودکان خانواده‌های مرفه اغلب از والدین یا معلم خصوصی برای انجام تکالیف خانه کمک می‌گیرند.