جوانی جمعیت نیازمند زیر ساخت است نه قانون
یکی از مهمترین عواملی که خانوادهها را از فرزندآوری بازمیدارد، بیثباتی در سیستم دارویی و درمانی کشور است. کمبودهای دورهای داروهای آنتیبیوتیک، انسولین، داروهای کودکان و حتی داروهای ساده سرماخوردگی، بارها خبرساز شده و باعث نگرانی عمومی است.
به گزارش تجارت نیوز، مرضیه وحید دستجردی، دبیر ستاد ملی جمعیت در روزهای گذشته با بیان این مطلب که دستورالعمل جوانی جمعیت باید روی میز تمامی مسوولان باشد بر اجرای این قانون تاکید کرده و آن را تنها راه نجات ایران از بحران سالمندی دانسته است. قانونی که شاید در ظاهر بسیار کارآمد و ضامن برون رفت جامعه از افزایش تعداد سالمندان باشد اما اجرای آن نیازمند زیرساختهایی است که در حال حاضر وجود ندارند.
در سالهای اخیر، مجموعهای از بحرانهای اجتماعی و اقتصادی در ایران بهطور فزایندهای بر کیفیت زندگی مردم سایه انداخته است؛ از آلودگی شدید هوا در کلانشهرها و کمبودهای دورهای دارو گرفته تا افزایش سرسامآور هزینههای درمان، تورم ساختاری و کوچک شدن سفرههای خانوار. این مشکلات نهتنها در ابعاد روزمره زندگی مردم اثرگذار بوده، بلکه مستقیماً بر تصمیمگیری خانوادهها درباره آینده، ازدواج و فرزندآوری تأثیر میگذارد.
با این حال، در همین شرایط، سیاستگذاران بر اجرای قانون «جوانی جمعیت» و ضرورت افزایش آمار ازدواج و تولد تأکید دارند؛ تأکیدی که بسیاری از کارشناسان معتقدند بدون در نظر گرفتن زیرساختهای لازم در حوزه سلامت، رفاه، مسکن، آموزش و اشتغال، نهتنها نتیجه مطلوبی ندارد بلکه میتواند فشار بیشتری بر خانوادهها وارد کند.
تلاقی سیاستهای جمعیتی با واقعیت زندگی مردم
این شکاف آشکار میان واقعیت زندگی مردم و انتظارات سیاستگذاران یک بار دیگر نشان میدهد که اکثر کسانی که به عنوان مسئول در این کشور فعالیت میکنند با آن چیزی که در بطن جامعه رخ میدهد و بحرانهایی که مردم به آن مواجه اند اگر بیگانه نباشند حداقل آشنا هم نیستند. در حالی که این روزها اکثر کلانشهرهای کشور درگیر آلودگی هوا هستند و همین آلودگی میتواند تهدیدی جدی برای جان انسان ها باشد، فرماندار تهران در نشستی بر مساله ازدواج آسان و فرزندآوری تاکید میکند و تنها راه پیشرفت کشور را در این امر میداند.
در واقع از زمانی که مساله جوانی جمعیت در کشور ما مطرح شد تمامی کارشناسان در حوزههای اجتماعی، سلامت، آموزش و… بر این باور بوده و هستند که اگر زیرساختهای لازم برای افزایش جمعیت در کشور فراهم نشود و افراد از رفاه نسبی برخوردار نباشند عملا اجرای قانون جوانی جمعیت راه به جایی نخواهد برد.
بحران آلودگی هوا تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم بر تصمیمگیری خانوادهها درباره فرزندآوری دارد
مریم اسدی، پژوهشگر اجتماعی، در این باره به تجارتنیوز میگوید: آلودگی هوا در بسیاری از شهرهای ایران به بحرانی مزمن تبدیل شده است؛ بحرانی که تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم بر تصمیمگیری خانوادهها درباره فرزندآوری دارد. در روزهایی که مدارس تعطیل میشوند و آسمان خاکستری در تهران، اصفهان، کرج، تبریز و اهواز به یک وضعیت پایدار بدل شده، بسیاری از خانوادهها از خطرات اثرگذار بر سلامتی کودکان میترسند.
آلودگی هوا یکی از عوامل اصلی افزایش بستریهای تنفسی و قلبی است و تاثیر مستقیم بر رشد جنین و سلامت نوزاد دارد
او میافزاید: این نگرانی بهویژه زمانی پررنگتر میشود که گزارشها نشان میدهند آلودگی هوا یکی از عوامل اصلی افزایش بستریهای تنفسی و قلبی است و تاثیر مستقیم بر رشد جنین و سلامت نوزاد دارد. سازمانهای محیطزیستی میگویند میانگین تعداد روزهای «ناسالم برای گروههای حساس» طی ده سال گذشته دو برابر شده است؛ در حالیکه رشد ناوگان حملونقل پاک و اصلاح سوخت خودروها متناسب با آن پیش نرفته است.
این پژوهشگر اجتماعی اظهار میدارد: از سوی دیگر، خانوادههایی که کودکان خردسال دارند، مجبورند هزینههای بیشتری برای مراقبتهای درمانی مرتبط با آلودگی هوا بپردازند؛ هزینههایی که با تورم موجود، فشار مضاعفی ایجاد میکند.
یکی از مهمترین عواملی که خانوادهها را از فرزندآوری بازمیدارد، بیثباتی در سیستم دارویی و درمانی کشور است
اسدی در ادامه میگوید: یکی از مهمترین عواملی که خانوادهها را از فرزندآوری بازمیدارد، بیثباتی در سیستم دارویی و درمانی کشور است. کمبودهای دورهای داروهای آنتیبیوتیک، انسولین، داروهای کودکان و حتی داروهای ساده سرماخوردگی، بارها خبرساز شده و باعث نگرانی عمومی است. خانوادهها احساس میکنند در مواقع بحرانی ممکن است به داروی مورد نیاز دسترسی نداشته باشند.
او تاکید میکند: از سوی دیگر افزایش هزینههای درمان هم مولفهای است که فشار سنگین مالی بر خانوادهها وارد میکند. قیمت دارو، تجهیزات پزشکی، ویزیت پزشکان و خدمات بیمارستانی در چند سال اخیر بهشکلی قابلتوجه بالا رفته است. حتی خانوارهای دارای بیمه تکمیلی نیز از کاهش پوشش و پرداختهای سنگین شکایت دارند.
کارشناسان سلامت معتقدند این فشار اقتصادی نهتنها مانع فرزندآوری است، بلکه سطح رفاه عمومی خانوادههای دارای فرزند را نیز کاهش میدهد؛ بهخصوص خانوادههایی که کودکان با بیماریهای مزمن یا نیازمند مراقبتهای دائمی دارند.
تورم و کوچک شدن سفره مردم و تضاد با قانون جوانی جمعیت / خانوادهای که در تأمین غذای کافی مشکل دارد، چگونه میتواند به فرزند دوم یا سوم فکر کند؟
مریم اسدی در بخش دیگری از سخنان خود به تورم ساختاری در کشور اشاره کرده و میگوید: تورم ساختاری در کشور ما به موضوعی فراگیر تبدیل شده است. افزایش قیمت مواد غذایی طی دو سال اخیر چنان شدت گرفته که بسیاری از خانوارهای طبقه متوسط نیز مجبور به حذف اقلامی مانند گوشت، لبنیات، میوه و حتی بخشی از سبزیجات از سبد غذایی خود شدهاند.
او میافزاید: در یک نظرسنجی میدانی، بیش از ۶۰ درصد پاسخدهندگان گفتهاند که «غذا خوردن امروز با سه سال قبل قابل مقایسه نیست». حذف پروتئین حیوانی، جایگزینی اقلام بیکیفیتتر و کاهش غذاهای آماده سالم، همگی نشاندهنده کوچک شدن واقعی سفرههاست. کوچک شدن سفره مردم تنها یک مسئله اقتصادی نیست؛ پیامدهای آن در حوزه سلامت، روان، کیفیت زندگی و حتی توانایی خانوادهها در تربیت و نگهداری از کودکان نیز دیده میشود. خانوادهای که در تأمین غذای کافی مشکل دارد، چگونه میتواند به فرزند دوم یا سوم فکر کند؟
گرانی، مسکن و حذف رفاه حداقلی، مانعی جدی بر سر راه جوانی جمعیت است
این پژوهشگر اجتماعی همچنین به موضوع مسکن و رفاه نسبی افراد اشاره کرده و میگوید: افزایش قیمت مسکن، اجارهخانه و هزینههای جاری زندگی (آب، برق، حملونقل و…) نیز بخش دیگری از بحران هایی است که مردم با آن مواجه هستند. افزایش به یکباره قیمت رهن و اجاره خانه در همین کلانشهر تهران باعث شد تا بسیاری از افراد مجبور شوند برای تامین مسکن به حاشیه تهران رفته و در مناطق حاشیهای زندگی کنند. همین مساله بروز مشکلات و تقابلهای فرهنگی را نیز به دنبال دارد. ضمن اینکه بسیاری از کارشناسان حوزه آموزش نیز درباره تاثیر این جابه جایی بر بازدهی تحصیلی دانش آموزان هشدار میدادند. هشداری که خیلی زود با آمارهای منتشر شده از مدل نهایی دانش آموزان و افت شدید تحصیلی این هشدارها را به واقعیت تبدیل کرد.
اصرار سیاستگذاران بر قانون جوانی جمعیت؛ از شعار تا واقعیت / فشار اقتصادی در کنار بحرانهای محیطی و درمانی عملا میل به فرزندآوری را به پایینترین نقطه در چند دهه اخیر رسانده است
او میافزاید: کاهش رفاه عمومی از طریق گرانی بیوقفه کالاها، هزینههای حملونقل و کاهش قدرت خرید خانوار سبب شده بسیاری از خانوادهها حتی در تأمین نیازهای اولیه دچار مشکل شوند. این فشار اقتصادی در کنار بحرانهای محیطی و درمانی عملا میل به فرزندآوری را به پایینترین نقطه در چند دهه اخیر رسانده است.
اسدی در پایان اظهار میدارد: در چنین شرایطی، قانون «جوانی جمعیت» و برخی مشوقها برای افزایش ازدواج و فرزندآوری، با مخالفت کارشناسان روبهرو شده است. هرچند هدف اصلی قانون، جلوگیری از پیر شدن جمعیت و حفظ نیروی کار آینده است، اما بسیاری معتقدند اجرای این قانون بدون آمادهسازی زیرساختهای لازم میتواند باعث فشار بیشتر بر خانوادهها شود.
- برچسب ها:
